Το αίμα χωρίζεται σε διάφορες κατηγορίες ανάλογα με την παρουσία ουσιών στην επιφάνεια της μεμβράνης που περιβάλλει τα ερυθρά αιμοσφαίρια.
Οι ουσίες αυτές από χημική άποψη είναι πρωτεΐνες και ονομάζονται αντιγόνα.
Ο κάθε οργανισμός ανάλογα με τα αντιγόνα των ερυθροκυττάρων του ανέχεται αίμα οποιασδήποτε κατηγορίας, αλλά καταστρέφει τα «ασύμβατα» κύτταρα, τα διαφορετικής δηλαδή ομάδας αίματος από τα δικά του, με συνέπειες σοβαρές μέχρι επικίνδυνες για τη ζωή του.
Τα αντιγόνα των ερυθροκυττάρων είναι πάρα πολλά, σπουδαιότερα όμως από κλινική άποψη είναι αυτά που ανήκουν σε δυο αντιγονικά συστήματα, το σύστημα ΑΒΟ και το σύστημα RHESUS, από τα οποία έχουν πάρει την ονομασία οι ομάδες αίματος στον άνθρωπο.
Το σύστημα ΑΒΟ είναι και το πρώτο που ανακαλύφθηκε το 1900 από τον LANDSTEINER και υποδηλώνει την ύπαρξη ή όχι των ουσιών Α και B στα ερυθρά αιμοσφαίρια.
Οι ουσίες, τα αντιγόνα αυτά, ή υπάρχουν και τα δυο μαζί, ή μόνο το ένα από αυτά ή και κανένα.
- Όταν υπάρχουν και τα δυο, η ομάδα λέγεται ΑΒ
- Όταν υπάρχει μόνο το Α, η ομάδα λέγεται Α
- Όταν υπάρχει μόνο το Β, η ομάδα λέγεταιΒ
- Όταν δεν υπάρχει ούτε το Α ούτε το Β, η ομάδα λέγεται 0
Η παρουσία πάνω στα ερυθροκύτταρα των αντιγόνων Α και Β μόνων ή μαζί, καθορίζει και την ύπαρξη στο πλάσμα του αίματος των ουσιών αντι-B και αντι-Α αντίστοιχα, καθώς και αντι-Α+Β όταν η ομάδα είναι Ο, στερείται δηλαδή των αντιγόνων Α και Β.
Οι ουσίες αντι-Α, αντι-Β του πλάσματος είναι από χημική άποψη πρωτεΐνες, όπως και τα αντιγόνα και ονομάζονται «αντισώματα».
Μία από τις λειτουργίες των αντισωμάτων του συστήματος ΑΒΟ είναι να συγκολλούν τα ερυθροκύτταρα στην επιφάνεια των οποίων υπάρχει η αντίστοιχη αντιγονική ουσία Α,Β και ΑΒ και για το λόγο αυτό ονομάζονται συγκολλητiνες, ενώ τα αντιγόνα έχουν το όνομα συγκολλητινογόνα.
Το σύστημα Ρέζους
Μετά το αντιγονικό σύστημα ΑΒΟ, δεύτερο σε σημασία από κλινική άποψη, έρχεται το σύστημα ρέζους που ανακαλύφθηκε πάλι από τον LANDSTEINER το 1940.
Ανάλογα με την παρουσία ή όχι στην επιφάνεια των ερυθροκυττάρων του παράγοντα ρέζους, που είναι όπως και οι ουσίες Α και Β, ένα συγκολλητινογόνο, τα ερυθρά αιμοσφαίρια λέγονται «Ρέζους θετικό» ή «Ρέζους αρνητικό».
Οι κύριες ομάδες αίματος έχουν την παρακάτω κατάταξη:
ΑΒ, Α, Β, 0 / Ρέζους θετικό και
ΑΒ, Α, Β, 0 / Ρέζους Αρνητικό
Όσοι έχουν ομάδα αίματος Ο θεωρούνται ως “πανδότες”. Τα ερυθρά αυτών των ανθρώπων δεν έχουν το Α και Β αντιγόνο και για αυτό το αίμα τους μπορεί να δοθεί σε οποιονδήποτε ασθενή ανεξαρτήτως της ομάδας του.
Αντίθετα όσοι έχουν ομάδα αίματος AB+ είναι γνωστοί ως “πανδέκτες”. Αυτοί δεν έχουν στο πλάσμα τους κανέναν από τα φυσικά αντισώματα ούτε το αντι-Α ούτε το αντι-Β και μπορούν να πάρουν αίμα από όλες τις ομάδες.
Ένα άτομο Ρέζους – Θετικό μπορεί να πάρει αίμα της ίδιας ομάδας και σε μερικές περιπτώσεις αίμα Ρέζους-Αρνητικό.
Αντίθετα, άτομο Ρέζους-Αρνητικό δεν πρέπει να δεχθεί αίμα Ρέζους- θετικό.
Έρευνες έχουν δείξει ότι ενώ το 75% του πληθυσμού μπορεί κάποια στιγμή της ζωής του να χρειαστεί μετάγγιση αίματος μόνο ένα μικρό ποσοστό περίπου 1,5% είναι αιμοδότες.
Παρά τις καλύτερες προθέσεις που μπορεί να έχει κάποιος, δυστυχώς υπάρχουν καταστάσεις που δεν επιτρέπουν να δώσει αίμα για κάποιο χρονικό διάστημα
Δεν πληρούνται τα βασικά κριτήρια για αιμοδοσία αν:
- δεν έχεις φάει κάτι τρείς –τέσσερεις ώρες πριν την αιμοδοσία
- έχεις κάποια λοίμωξη (έστω και απλό κρυολόγημα !) – χρειάζεται να είσαι ελεύθερος συμπτωμάτων- τουλάχιστον για 7 ημέρες
- εάν παίρνεις κάποια αντιβιοτικά- πρέπει να περιμένεις τουλάχιστον για μία εβδομάδα αφού τελειώσεις τη θεραπεία
- είχες κάποιο μεγάλο χειρουργείο τους τελευταίους έξι μήνες
- έχεις προγραμματίσει κάποια χειρουργική επέμβαση μέσα στις επόμενες έξι εβδομάδες
- είσαι έγκυος ή έχεις γεννήσεις τους προηγούμενους τρείς μήνες
- θηλάζεις το μωρό σου
- έχεις επισκεφτεί περιοχή με ελονοσία
- είχες σεξουαλική επαφή τους τελευταίους έξι μήνες με κάποιον που δεν γνωρίζεις καλά
- υποπτεύεσαι ότι μπορεί να έχεις κολλήσει κάποιο σεξουαλικά μεταδιδόμενο νόσημα όπως AIDS ή Σύφιλη
- εάν γνωρίζεις ότι έχεις κολλήσει κάποιο σεξουαλικά μεταδιδόμενο νόσημα όπως AIDS ή Σύφιλη
- παίρνεις αγωγή με αντιβιοτικά ή έχεις κάποια άλλη σοβαρή ασθένεια.
Mπορείς και εσύ να μάθεις την ομάδα αίματος σου από μια απλή εξέταση αίματος.
Επίσης αίμα μπορείς να προσφέρεις σε οποιοδήποτε νοσοκομείο του Ε.Σ.Υ διαθέτει αιμοδοσία. Υπάρχουν και κινητά συνεργεία που διοργανώνουν αιμοληψίες σε χώρους εργασίας αλλά και αλλού.
Εάν προσφέρεις αίμα για κάποιον ασθενή που νοσηλεύεται σε Ιδιωτικό νοσοκομείο, καλύτερα είναι να προσφέρεις αίμα στην αιμοδοσία που συνεργάζεται με το συγκεκριμένο νοσοκομείο.
Μάθε ποια αιμοδοσία βρίσκεται κοντά στην περιοχή σου, γίνε αιμοδότης και “δώσε ζώη”…
Πηγές
http://ekea.gr/where-donate/
https://medlabgr.blogspot.com/2015/06/blood-group.html#ixzz5LcPfUOJk
https://www.eae.gr/images/files/aimodosia/drastiriotites/2014/parousiaseis/05.mpakaloudi.pdf
Maton, Anthea. Jean Hopkins, Charles William McLaughlin, Susan Johnson, Maryanna Quon Warner, David LaHart, Jill D. Wright (1993). Human Biology and Health. Englewood Cliffs, New Jersey,: Prentice Hall. ISBN 0-13-981176-1.
