Tα πτύελα είναι η συλλογή των υγρών που παράγονται στη στοματική κοιλότητα, στους αεραγωγούς και στους πνεύμονες και συνοδεύονται συνήθως από βήχα.
Κάθε βλαπτικός παράγοντας, που επηρεάζει το επίπεδο της έκκρισης των κυττάρων των αεραγωγών ή του στόματος, καθώς και η συλλογή εκκριμάτων σε παρακείμενα όργανα μπορεί να προκαλέσει την παραγωγή πτυέλων.
Η αύξηση των εκκρίσεων μπορεί να προέρχεται από παράγοντες που ερεθίζουν τους αεραγωγούς και την στοματική κοιλότητα, όπως ο καπνός και η ατμοσφαιρική ρύπανση. Τα τοπικά καρκινώματα και η πνευμονική εμβολή αποτελούν επιπλέον αιτίες της μη φυσιολογική έκκρισης των πτυέλων. Επιπρόσθετα, οι ιοί και τα μικρόβια που προκαλούν τις ρινίτιδες και την πνευμονία αλλά και νοσήματα παρακείμενων οργάνων, όπως η συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια ευθύνονται για την συλλογή φλεμάτων.
Η καλλιέργεια πτυέλων γίνεται μετά από τις οδηγίες που θα δώσει ο γιατρός που παρακολουθεί τον ασθενή και ανάλογα με το νόσημα που προκαλεί την έκκριση των πτυέλλων.
Συνήθως η καλύτερη συλλογή πτυέλων γίνεται το πρωί πριν το πρόγευμα. Μετά από ένα καλό πλύσιμο δοντιών και πλύσιμο της στοματικής κοιλότητας με φυσιολογικό ορό, ο ασθενής συλλέγει τα πρώτα πτύελα μετά από βαθιά απόχρεμψη και τα τοποθετεί σε ειδικό αποστειρωμένο δοχείο. Η αποστολή στο εργαστήριο χρειάζεται να είναι άμεση.
Επισημαίνουμε, πως ανάλογα με την ασθένεια, ο θεράπων γιατρός θα καθορίσει και το τρόπο με τον οποίο μπορούν να συλλέξουν οι ασθενείς πτύελα, μόνοι τους ή με την βοήθεια ειδικού νοσηλευτικού προσωπικού.
Ανάλογα με τους χαρακτήρες του βήχα και τα ευρήματα από την ιατρική παθολογική εξέταση υποδεικνύεται στο μικροβιολογικό εργαστήριο, το είδος των παθογόνων μικροοργανισμών που αναζητούνται.
Η λήψη των πτυέλων πρέπει να προηγηθεί της λήψης αντιβιοτικών.
Η εξέταση των πτυέλων μπορεί να περιλαμβάνει τον έλεγχο μακροσκοπικών χαρακτήρων του δείγματος, τον μικροσκοπικό έλεγχο μετά από χρώση Gram, την καλλιέργεια για παθογόνους μικροοργανισμούς όπως ο Haemophilus influenzae, Moraxella catarrhalis, Staphylococcus aureus, Streptococcus pneumonia, Klebsiella pneumoniae, Pseudomonas aeruginosa και άλλα.
Ακόμα, μπορεί να ζητηθει καλλιέργεια για την ανάπτυξη μυκήτων και ειδικές χρώσεις όπως η χρώση για Ηωσινόφιλα, για Μυκοβακτηρίδια (Ziehl-Neelsen), για Pneumocystis jiroveci και άλλα.
Εάν απομονωθεί παθογόνος μικροοργανισμός στα πτύελα, στη συνέχεια γίνεται αντιβιόγραμμα ή και αντιμυκητόγραμμα προκειμένου να καταπολεμηθεί το αίτιο που συμβάλλει στην αυξημένη παραγωγή των εκκρίσεων των πυέλων ή των φλεμάτων.
