Το ελικοβακτήριο του πυλωρού (Helicobacter pylori), αρχικά γνωστό ως Campylobacter Pyloridis, είναι ένα Gram(-) αρνητικό βακτηρίδιο που εντοπίζεται στο στομάχι.
Έχει μήκος 3μm και διάμετρο 0,5μm. Είναι μικροαερόφιλο, δηλαδή απαιτεί οξυγόνο σε μικρότερη συγκέντρωση από αυτήν που εντοπίζεται στην ατμόσφαιρα. Περιέχει μια υδρογενάση, η οποία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για παροχή ενέργειας μέσω οξείδωσης μοριακού υδρογόνου το οποίο παράγεται από τα εντερικά βακτήρια. Παράγει οξειδάση, καταλάση και ουρεάση. Είναι ικανό να σχηματίζει βιοφίλμ και μπορεί να μετατραπεί από την ελικοειδή σε μια βιώσιμη αλλά μη καλλιεργήσιμη κοκκώδη μορφή. Και οι δύο μορφές πιθανόν ενισχύουν την επιβίωσή του και αποτελούν αιτιολογικούς παράγοντας στην επιδημιολογία του βακτηρίου.
Το ελικοβακτήριο του πυλωρού έχει πέντε κύριες εξωτερικές μεμβρανικές πρωτεϊνικές οικογένειες.Η μεγαλύτερη οικογένεια περιλαμβάνει γνωστά και υποθετικά μόρια προσκόλλησης. Οι υπόλοιπες τέσσερις περιλαμβάνουν πορίνες μεταφορείς σιδήρου, πρωτεΐνες συνδεόμενες με μαστίγιο, καθώς και πρωτεΐνες άγνωστης λειτουργίας. Όπως και άλλα τυπικά Gram(-) αρνητικά βακτήρια, η εξωτερική μεμβράνη του ελικοβακτηρίου του πυλωρού συνίσταται από φωσφολιπίδια και λιποπολυσακχαρίτες. Το αντιγόνο Ο του LPS μπορεί να υποστεί γλυκόλυση και μιμείται τα αντιγόνα Lewis των ομάδων αίματος που βρέθηκαν στο γαστρικό επιθήλιο. Η εξωτερική μεμβράνη περιέχει,επίσης, γλυκοζίτες χοληστερόλης, οι οποίοι έχουν εντοπιστεί και σε μερικά άλλα βακτήρια. Τα ελικοβακτήριο του πυλωρού έχει 4 με 6 λοφιότριχα μαστίγια. Όλα τα γαστρικά και εντεροηπατικά είδη ελικοβακτηρίου είναι ιδιαίτερα κινητικά εξαιτίας των μαστιγίων που διαθέτουν. Τα χαρακτηριστικά επενδυμένα μαστιγιακά νήματα του ελικοβακτηρίου αποτελούνται από δύο συμπολυμερισμένες φλαγγελίνες, τις FlaA και FlaB.
Το ελικοβακτήριο του πυλωρού αποτελείται από μία τεράστια ποικιλία στελεχών και το γονιδίωμα τριών από αυτά τα στελέχη έχει αναλυθεί πλήρως η αλληλουχία τους . Για παράδειγμα, το γονιδίωμα του στελέχους «26695» περιέχει περίπου 1.7 εκατομμύρια ζεύγη βάσεων, ανάμεσα στα οποία υπάρχουν 1.150 γονίδια. Οι γνωστές αλληλουχίες βάσεων των δύο στελεχών παρουσιάζουν τεράστιες γενετικές διαφορές (περισσότερο από το 6% των νουκλεοτιδίων διαφέρουν).
Η μελέτη του γονιδιώματος του ελικοβακτηρίου του πυλωρού έχει επικεντρωθεί σε προσπάθειες να κατανοήσουμε την παθογένεση, δηλαδή την ικανότητα αυτού του οργανισμού να προκαλεί νόσο. Περίπου 29% των γενετικών τόπων ανήκουν στην παθογενετική κατηγορία της γενωμικής βιβλιοθήκης.Τα δύο στελέχη με γνωστή αλληλουχία έχουν περίπου 40kb κοινής γονιδιακής αλληλουχίας (η οποία πιστεύεται πως είναι υπεύθυνη για την παθογένεση), η οποία περιέχει πάνω από 40 γονίδια. Αυτές οι γονιδιακές περιοχές είναι συνήθως απούσες από τα στελέχη του ελικοβακτηρίου του πυλωρού που απομονώνονται από άτομα τα οποία είναι φορείς του βακτηριδίου αλλά παραμένουν ασυμπτωματικοί.
Το ελικοβακτηρίδιο πήρε το όνομά του από τις ελληνικές λέξεις έλικα [λόγω του σχήματός του] και πυλωρός [το τελευταίο τμήμα του στομάχου πριν την αρχή του λεπτού εντέρου]. Η ανακάλυψη του μικροοργανισμού αυτού οφείλεται κυρίως στην έρευνα δύο Αυστραλών γιατρών των Dr Barry J. Marshall και Dr J. Robin Warren στο Πέρθ της Αυστραλίας πριν από 25 χρόνια.
Η λοίμωξη από ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού είναι πολύ συχνή. Υπολογίζεται πως την Δύση, 25% του πληθυσμού είναι θετικό για ελικοβακτηρίδιο, ενώ το ποσοστό αυτό είναι πολύ υψηλότερο στις αναπτυσσόμενες χώρες και αυτό σχετίζεται κυρίως με τις συνθήκες υγιεινής στις χώρες αυτές.
Ο τρόπος μετάδοσης του μικροβίου δεν έχει αποσαφηνισθεί. Φαίνεται πως μάλλον μεταδίδεται από άτομο σε άτομο δια της στοματικής ή κοπρανοστοματικής οδού.
Το ελικοβακτηρίδιο μπορεί να προκαλέσει στο στομάχι μια χρόνια φλεγμονή [γαστρίτιδα], η οποία στο 80-90% των ασθενών δεν θα προκαλεί συμπτώματα. Ένα 10-15% κάποια στιγμή στη ζωή του θα αναπτύξει έλκος στομάχου ή δωδεκαδακτύλου. To ελικοβακτηριδίο σχετίζεται με πιθανότητα 1-2% ανάπτυξης καρκίνου στομάχου και λιγότερο από 1% ανάπτυξης MALT λεμφώματος κατά την διάρκεια της ζωής.
Το ελικοβακτηρίδιο μπορεί να προκαλέσει προκαρκινικές αλλοιώσεις στο στομάχι (ατροφία, μετάπλαση, δυσπλασία, η ανακάλυψη των οποίων και η παρακολούθηση των ατόμων με τις αλλοιώσεις αυτές, μπορεί να αποτρέψει την εμφάνιση του καρκίνου του στομάχου.
Ασθενείς με τη νόσο Αλτσχάιμερ έχουν ψηλό ποσοστό λοίμωξης από το Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού. Τον συσχετισμό του Ελικοβακτηριδίου του πυλωρού με τη νόσο Αλτσχάιμερ έδειξαν τα αποτελέσματα πρωτοποριακής έρευνας της Γαστρεντερολογικής κλινικής του Ιπποκράτειου Νοσοκομείου και της Γ’ Νευρολογικής κλινικής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, που παρουσιάστηκαν στη διάρκεια του 25ου Πανελλήνιου Συνεδρίου της νόσου Αλτσχάιμερ.
Οι μελέτες έδειξαν ότι οι ασθενείς με νόσο Αλτσχάιμερ έχουν ψηλό ποσοστό ενεργού λοίμωξης από το ελικοβακτηρίδιο στο στομάχι και επιπλέον διαπιστώθηκε ότι η εκρίζωση του ενδεχομένως να μεταβάλει τη φυσική πορεία της νόσου σε 2-5 χρόνια, ιδιαίτερα όταν αυτή είναι στα αρχικά της στάδια.
Στο πλαίσιο της έρευνας μελετήθηκαν 65 ασθενείς με Αλτσχάιμερ, εκ των οποίων το 88% είχε ενεργή λοίμωξη από το ελικοβακτηρίδιο. Μετά την εκρίζωση του ελικοβακτηριδίου οι ασθενείς άρχισαν να επικονωνούν με το περιβάλλον και να βοηθούν τον εαυτό τους.
Τα συνηθέστερα συμπτώματα της λοιμώξης από το ελικοβακτήριο περιλαμβάνουν:
-Πόνο στην άνω κοιλιακή χώρα
-Τυμπανισμό
-Αίσθημα πρώιμου κορεσμού μετά από κατανάλωση μικρής ποσότητας φαγητού
-Ναυτία ή έμετο
-Μαύρο χρώμα κενώσεων (σε παρουσία πεπτικού έλκους που αιμορραγεί)
–Εύκολη κόπωση
Η διάγνωση της μόλυνσης συνήθως γίνεται μέσω ελέγχου για δυσπεπτικά συμπτώματα και διαμέσου τεστ τα οποία ταυτοποιούν την μόλυνση από ελικοβακτήριο του πυλωρού.
Συνήθως , χρησιμοποιούνται : το τεστ που ανιχνεύει αντισώματα στο αίμα, το αντιγονικό τεστ κοπράνων , καθώς και το τεστ αναπνοής ( στο οποίο ο ασθενής πίνει 14C- ή 13C-σημασμένη ουρία, την οποία το βακτήριο μεταβολίζει, παράγοντας σεσημασμένα μόρια διοξειδίου του άνθρακα, το οποίο μπορεί να ανιχνευθεί με την αναπνοή).
Παρόλα αυτά, η πιο αξιόπιστη μέθοδος για την ανίχνευση μόλυνσης από ελικοβακτήριο είναι η βιοψία κατά τη διάρκεια ενδοσκόπησης με ένα γρήγορο τεστ ουρεάσης , η ιστολογική εξέταση και η μικροβιακή καλλιέργεια.
Υπάρχει ,ακόμη, και ένα τεστ ουρίας ELISA με 96% ευαισθησία και 79% ιδιαιτερότητα.
Όλες οι παραπάνω μέθοδοι έχουν πιθανότητα αποτυχίας.Ακόμα και η βιοψία εξαρτάται από τη θέση βιοψίας. Το τεστ ανίχνευσης αντισωμάτων στο αίμα , για παράδειγμα, κυμαίνεται σε ευαισθησία 76%-84%. Μερικά φάρμακα μπορούν να επηρεάσουν τη δραστηριότητα της ουρεάσης και να δώσουν ψευδώς αρνητικά αποτελέσματα.
Οι πιο ελπιδοφόρες θεραπείες για τις λοιμώξεις που προκαλεί το ελικοβακτηρίδιο εμφανίστηκαν πρόσφατα βασίζονται στη χρήση των μικρο- ή νανοσωματιδίων για άμεση επαφή με το H. pylori, και παράδοση φαρμάκου ή με βλεννοπροσδετικές ιδιότητες.
Τα νανοσωματίδια (NPs), έχουν μοναδικές φυσικές και χημικές ιδιότητες ως αποτέλεσμα του μικρού τους μεγέθους, όπως ο υψηλός λόγος επιφάνειας προς όγκο και η αντιδραστικότητά τους. Κάθε NP μπορεί να χειριστεί κατά τέτοιο τρόπο ώστε να επιτευχθεί το κατάλληλο μέγεθος, το σχήμα, τα χημικά χαρακτηριστικά καθώς επίσης και να συνδεθεί με ειδικούς συνδέτες ενισχυτές των μοριακών αλληλεπιδράσεων.
Αντιμέτωποι με το σοβαρό αναδυόμενo πρόβλημα της βακτηριακής ανοχής στα αντιβιοτικά, πολλά αντιβιοτικά συζευγμένα με NPs έχουν αποδείξει τη χρησιμότητα και την αποτελεσματικότητά τους τόσο in vitro όσο και σε ζωικά μοντέλα.
Σήμερα, διαφορετικά σωματίδια μελετώνται ώστε να αυξηθεί το ποσοστό εκρίζωσης της λοίμωξης από H. pylori. Τα νέα αυτά συστήματα θα είναι το επίκεντρο αυτής της ανασκόπησης, κυρίως τα λιποσώματα, τα πολυμερή, οι πρωτεϊνες και οι πολυσακχαρίτες.
Πηγές
http://peptiko.gr/show_article.php?article=112
