Tα πτύελα είναι η συλλογή των υγρών που παράγονται στη στοματική κοιλότητα, στους αεραγωγούς και στους πνεύμονες και συνοδεύονται συνήθως από βήχα.
Κάθε βλαπτικός παράγοντας, που επηρεάζει το επίπεδο της έκκρισης των κυττάρων των αεραγωγών ή του στόματος, καθώς και η συλλογή εκκριμάτων σε παρακείμενα όργανα μπορεί να προκαλέσει την παραγωγή πτυέλων.
Η καλλιέργεια πτυέλων γίνεται μετά από τις οδηγίες που θα δώσει ο γιατρός που παρακολουθεί τον ασθενή και ανάλογα με το νόσημα που προκαλεί την έκκριση των πτυέλων.
Η ορθή συλλογή πτυέλων γίνεται το πρωί πριν το πρόγευμα. Μετά από καλό πλύσιμο δοντιών και πλύσιμο της στοματικής κοιλότητας με φυσιολογικό ορό, ο ασθενής συλλέγει τα πρώτα πτύελα μετά από βαθιά απόχρεμψη και τα τοποθετεί σε ειδικό αποστειρωμένο δοχείο.
Η αποστολή στο εργαστήριο χρειάζεται να είναι άμεση, μέσα σε μία ώρα.
Χρειάζονται 3 διαδοχικά δείγματα πρωινά και σε ειδικές περιπτώσεις μπορεί να σταλούν μέχρι 5 διαδοχικά δείγματα.
Συνιστάται η συλλογή του δείγματος να γίνεται υπό την επίβλεψη και καθοδήγηση νοσηλευτικού προσωπικού.
Η λήψη των πτυέλων πρέπει να προηγηθεί της λήψης αντιβιοτικών.
Ανάλογα με τους χαρακτήρες του βήχα και τα ευρήματα από την ιατρική παθολογική εξέταση υποδεικνύεται στο μικροβιολογικό εργαστήριο, το είδος των παθογόνων μικροοργανισμών που αναζητούνται.
Η εξέταση των πτυέλων μπορεί να περιλαμβάνει τον έλεγχο μακροσκοπικών χαρακτήρων του δείγματος, τον μικροσκοπικό έλεγχο μετά από χρώση Gram, την καλλιέργεια για παθογόνους μικροοργανισμούς όπως ο Haemophilus influenzae, Moraxella catarrhalis, Staphylococcus aureus, Streptococcus pneumonia, Klebsiella pneumoniae, Pseudomonas aeruginosa και άλλα.
Ακόμα, μπορεί να ζητηθει καλλιέργεια για την ανάπτυξη μυκήτων και ειδικές χρώσεις όπως η χρώση για Ηωσινόφιλα, για Μυκοβακτηρίδια (Ziehl-Neelsen), για Pneumocystis jiroveci και άλλα.
