Η βιταµίνη Α βρίσκεται µόνο σε ζωικά τρόφιµα. Στα φρούτα και λαχανικά υπάρχει µε την µορφή προβιταμίνης, της καροτίνης η οποία µετατρέπεται στον οργανισµό σε βιταµίνη Α. Ανήκει στην κατηγορία των λιποδιαλυτών βιταµινών και είναι γνωστή και ως αξεροφθόλη, βιοστερόλη και αντιµολυσµατική βιταµίνη.
Η βιταµίνη Α αποθηκεύεται στο σώµα σαν εστέρας, κυρίως στο συκώτι (95%) και σε µικρότερη ποσότητα στα νεφρά και στους πνεύµονες. Η καροτίνη αποθηκεύεται στο λιπώδες υπόστρωµα του δέρµατος. Η πυκνότητα της καροτίνης στο αίµα (100 – 300 mg/100 ml) εξαρτάται από την λειτουργία του θυρεοειδή αδένα και του συκωτιού. Σε περίπτωση υπολειτουργίας τους, έχουµε αύξηση της πυκνότητας της καροτίνης στο αίµα.
Η βιταµίνη Α απορροφάται εύκολα από το ανώτερο τµήµα του εντέρου (δωδεκαδάκτυλο και νήστιδα) µέσω ενός φορέα-μεσολαβητή. Για την απορρόφηση απαιτείται η παρουσία γαστρικών υγρών, χολικών αλάτων, παγκρεατικής και εντερικής λιπάσης, καθώς και πρωτεϊνικών και διαιτητικών λιπών. Για την απορρόφηση της λιποδιαλυτής βιταμίνης Α από τον οργανισμό είναι απαραίτητα τα χολικά άλατα. Αυτά εκκρίνονται από τη χολή μόνο αν στη τροφή υπάρχουν λιπαρές ουσίες. Διαφορετικά το μεγαλύτερο μέρος της βιταμίνης Α χάνεται. Ένας ακόμα παράγοντας απαραίτητος για τη σωστή αφομοίωση της βιταμίνης Α είναι η ύπαρξη 24 αρκετής βιταμίνης Ε (αντιοξειδωτικός παράγοντας), που εμποδίζει την καταστροφή της.
Η έλλειψη της βιταµίνης Α µπορεί να έχει πολύ σοβαρές επιπτώσεις. Συνήθως συνοδεύεται από έλλειψη ψευδαργύρου και πρωτεϊνών. Στο σώµα µπορεί να αποθηκευτεί ποσότητα ίση µε τις ανάγκες για ένα χρόνο . Αυτό σηµαίνει ότι τα συμπτώματα έλλειψης δεν εµφανίζονται άµεσα . Όµως σε περίπτωση που τα συμπτώματα εµφανιστούν µετά από µεγάλο διάστηµα µη λήψης της βιταµίνης, αυτά είναι πολύ σοβαρά.
Το πρώτο μέρος του σώματος που θα παρουσιάσει κάποια συμπτώματα έλλειψης βιταμίνης Α είναι τα μάτια:
- Δυσκολίες προσαρμογής σε ξαφνικές αλλαγές φωτισμού
- Ανικανότητα καλής όρασης στο σκοτάδι
- Φαγούρα ή κάψιμο στα μάτια
- Υπερευαισθησία στο φως
- Ξηροφθαλμία
Ένα άλλο μέρος του σώματος που υποφέρει από έλλειψη βιταμίνης Α είναι το δέρμα:
- Δερματικές κηλίδες
- Εξανθήματα
- Τραχύτητα των αγκώνων και γονάτων
- Πιτυρίδα
- Κνησμός κεφαλιού
- εύθραυστα νύχια
Άλλα συμπτώματα είναι:
- Ξήρανση των βλεννογόνων
- Παθήσεις αναπνευστικού
- Ευπρόσβλητοι βλεννογόνοι από διάφορες παθήσεις
Κύριες πηγές βιταμίνης Α: λάδια ήπατος ψαριών, ήπαρ, αβγά, βούτυρο, μαργαρίνη με προσθήκη βιτ. Α, πράσινα ή κίτρινα λαχανικά.
Πηγές
https://opencourses.auth.gr/modules/document/file.php/OCRS154/%CE%A0%CE%B1%CF%81%CE%BF%CF%85%CF%83%CE%B9%CE%AC%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%82%20%CE%9C%CE%B1%CE%B8%CE%AE%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%BF%CF%82/07.%20%CE%92%CE%B9%CF%84%CE%B1%CE%BC%CE%AF%CE%BD%CE%B5%CF%82%20-%20%CE%99%CF%87%CE%BD%CE%BF%CF%83%CF%84%CE%BF%CE%B9%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%B1.pdf
Lippincott Williams & Wilkins al at. Modern Nutrition in Health and Disease. 9th ed. Baltimore; (1999):305-327. 2.
Semba RD. The role of vitamin A and related retinoids in immune function. Nutr Rev. (1998); 56 :38-48.
Underwood BA, Arthur P. The contribution of vitamin A to public health. FASEB J. 1996;10 (9):1040-1048.
