Η κατάλληλη προετοιμασία του ασθενούς και οι συνθήκες αιμοληψίας αποτελούν κύριους παράγοντες για τη σωστή διεξαγωγή των εξετάσεων και τη λήψη αξιόπιστων αποτελεσμάτων.
O ασθενής πρέπει να καθοδηγείται από τον ιατρό του χρονικά, για την διεξαγωγή των εξετάσεων του, ανάλογα με το ιστορικό του και να προετοιμαστεί για τη λήψη αίματος.
Ο προσωπικός ιατρός που θα επιλέξει ο ασθενής είναι αυτός που θα καθορίσει ποιες εξετάσεις θα εκτελεστούν εργαστηριακά.
Ο ασθενής θα πρέπει να ενημερώνει τον αιμολήπτη για το ιστορικό του, το λόγο που ο γιατρός του πρότεινε τις εξετάσεις και τη φαρμακευτική αγωγή που ακολουθεί. Είναι πολύ σημαντική, η λήψη ενός πλήρους ιστορικού, για την διεξαγωγή των εξετάσεων.
Ένα μεγάλο ποσοστό ασθενών απευθύνεται στα Διαγνωστικά κέντρα, χωρίς να έχει προετοιμαστεί κατάλληλα για την λήψη του αίματος, χωρίς να έχει ακούσει την συμβουλή του γιατρού του για την ημερομηνία διαξαγωγής των εξετάσεων ή έχοντας λάβει ένα φάρμακο που ο γιατρός δεν θα ήθελε να το λάβει ο ασθενής πριν από τη λήψη αίματος.
Τα παραπάνω έχουν αυξημένη πιθανότητα σφάλματος επί του αποτελέσματος με συνέπεια, ο ιατρός να ζητήσει επανάληψη των εξετάσεων κάτω από τις κατάλληλες συνθήκες.
Παρακάτω σας παρουσιάζουμε κάποιες πρώτες ενδεικτικές οδηγίες γενικά για κάποιες εξετάσεις για να έχετε μια εικόνα του τι πρέπει να προηγηθεί για να διασφαλίσουμε ποιότητα, συνέπεια με την κλινική εικόνα και ασφάλεια στο αποτέλεσμα.
Σας ενημερώνουμε επίσης πως μετά από κάθε αιμοληψία ο ασθενής δεν θα πρέπει να σηκώσει βάρος από το χέρι που έγινε η αιμοληψία. Η τσάντα λοιπόν του ασθενούς θα πρέπει να τοποθετείται στο χέρι που δεν έχει γίνει η αιμοληψία.
ΓΕΝΙΚΟΣ ΒΙΟΧΗΜΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ
Ο ασθενής πρέπει να είναι νηστικός 10-12 ώρες πριν την εξέταση. Το προηγούμενο βράδυ πρέπει να φάει ένα ελαφρύ γεύμα με χαμηλά λιπαρά. Το μεσημέρι μπορεί να φάει ένα πλήρες γεύμα με λίγα λιπαρά, χωρίς να καταναλώσει οινοπνευματώδη. Η λήψη του νερού πριν από την εξέταση δεν επηρεάζει την ασφάλεια των αποτελεσμάτων.
Για τους ασθενείς που έχουν αυτό που οι περισσότεροι λιτά ονομάζουμε δύσκολες φλέβες συνιστάται να πίνουν αρκετό νερό πριν την αιμοληψία.
Για τη μέτρηση του σακχάρου και της ινσουλίνης, τα επίπεδα αυξάνονται με τη λήψη γεύματος και για να επανέλθουν πρέπει να περάσουν 3-4 ώρες. Ωστόσο για τη μέτρηση της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης δεν απαιτείται νηστεία και μπορεί να γίνει οποιαδήποτε ώρα της ημέρας.
Οι εξετάσεις του ήπατος (SGOT, SGPT, ALP, γ-GT, χολερυθρίνη), η γενική αίματος, ΤΚΕ, CRP, μπορούν να γίνουν και απογευματινές ώρες. Αντίθετα, ο σίδηρος συνιστάται να μη γίνεται απογευματινές ώρες, γιατί η τιμή του μεταβάλλεται κατά 50% μεταξύ πρωινής και απογευματινής αιμοληψίας.
Η CPK αυξάνεται με την έντονη κόπωση και τη μυϊκή άσκηση.
ΕΛΕΓΧΟΣ ΠΗΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
Εάν ο ασθενής παίρνει αντιπηκτικό φάρμακο, δεν πρέπει να το πάρει το πρωί. Ιδανικό είναι να έχει προηγηθεί νηστεία 2 ωρών.
ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ
Δε χρειάζεται ιδιαίτερη προετοιμασία και η αιμοληψία μπορεί να γίνει οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας.
ΟΡΜΟΝΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ
Για τη μέτρηση των περισσοτέρων ορμονών δεν απαιτείται ιδιαίτερη δίαιτα.
• Νηστεία 12 ωρών απαιτείται για την παραθορμόνη και την καλσιτονίνη, γι’ αυτό συνιστάται η αιμοληψία να πραγματοποιείται πρωινές ώρες (7-10 π.μ.).
• Από την κατηγορία των γεννητικών ορμονών η FSH, η LH, η οιστραδιόλη, η προγεστερόνη, η Δ4-ανδροστενδιόνη έχουν μεταβλητές τιμές, ανάλογα με την ημερομηνία της τελευταίας εμμήνου ρύσεως, γι’ αυτό πρέπει να ενημερώνεται το εργαστήριο για τη σωστή αξιολόγηση των αποτελεσμάτων. Ενδεικτικά, η αιμοληψία για την οιστραδιόλη ,την FSH, την LH γίνονται τη 2η-4η ημέρα του κύκλου, ενώ για την προγεστερόνη την 21η ημέρα. Για την Δ4-ανδροστενδιόνη απαιτείται πρωινή λήψη λόγω της ημερήσιας διακύμανσης των επιπέδων της, ενώ συνιστάται η λήψη να γίνεται τις πρώτες 5 ή τις 15 τελευταίες μέρες του κύκλου.
• Για την μέτρηση της τεστοστερόνης δεν απαιτείται νηστεία, ωστόσο επιβάλλεται η λήψη του αίματος να γίνεται νωρίς το πρωί, διότι τα επίπεδά της αλλοιώνονται αργότερα στη διάρκεια της ημέρας. Επίσης, τα επίπεδα της τεστοστερόνης μπορούν να αυξηθούν μετά από άσκηση, επομένως καλό θα είναι πριν από την εξέταση να αποφεύγεται κάθε είδους δραστηριότητα, ώστε να μην επηρεαστεί το αποτέλεσμα.
• Η αιμοληψία για την προλακτίνη θα πρέπει να γίνεται το πρωί, με την προϋπόθεση ο εξεταζόμενος να έχει ξυπνήσει 2-3 ώρες πριν. Πρέπει επίσης να αποφεύγεται για 2 ημέρες πριν την αιμοληψία η χρήση φαινοθειαζινών, οιστρογόνων, αντιυπερτασικών, αμφεταμινών, α-μεθυλντόπα.
• Οι θυρεοειδικές ορμόνες πρέπει να μετρώνται πριν τη λήψη των αντιθυρεοειδικών φαρμάκων. Συνιστάται στους ασθενείς να μην πάρουν θυροξίνη (χάπι για τον θυρεοειδή) το πρωί των εξετάσεων, αλλά αμέσως μετά. Ο λόγος είναι ότι η θυροξίνη τροφοδοτεί τον οργανισμό με την ορμόνη Τ4, η οποία μετράται στο πλαίσιο των εξετάσεων του θυρεοειδούς. Έτσι, η λήψη της θα μπορούσε να επηρεάσει το αποτέλεσμα. Εάν, παρ’όλα αυτά, ξεχαστείτε και πάρετε θυροξίνη το πρωί των εξετάσεων, καλό είναι να ενημερώσετε το μικροβιολόγο και τον ενδοκρινολόγο, προκειμένου να το λάβουν υπόψη τους στην αξιολόγηση των αποτελεσμάτων. Δεν απαιτείται ειδική δίαιτα ή νηστεία πριν τις εξετάσεις για τις ορμόνες του θυρεοειδούς.
Για την εξέταση της β-χοριακής γοναδοτροπίνης, καταλληλότερη ημέρα είναι από την 2η ημέρα καθυστέρησης της περιόδου και μετά. Εάν η εξέταση πραγματοποιηθεί νωρίτερα, υπάρχει περίπτωση να μην ανιχνευτεί μία αρχόμενη εγκυμοσύνη
ΝΕΟΠΛΑΣΜΑΤΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ
Μπορούν να γίνουν οποιαδήποτε ώρα της ημέρας, χωρίς να προηγηθεί κάποια δίαιτα. Ειδικά για το PSA, η εκσπερμάτιση, η οξεία προστατίτιδα, η κυστεοσκόπηση, η πρόσφατη μάλαξη του προστάτη, ακόμη και η έντονη δυσκοιλιότητα μπορούν να επηρεάσουν την τιμή του.
