Είναι γνωστό ότι η οξεία φαρυγγοαμυγδαλίτιδα είναι ένα φλεγμονώδες σύνδρομο του στοματοφάρυγγα.
Σ΄ ένα ποσοστό 50%-85% των περιπτώσεων, ανεξαρτήτως ηλικίας υπεύθυνοι είναι οι ιοί (ρινοιοί, κυτταρομεγαλοιός, αναπνευστικός συγκυτιακός ιός, μυξοιοί).Το ποσοστό αυτό είναι ακόμα μεγαλύτερο σε παιδιά ηλικίας μικρότερης των τριών ετών.
Από τις φαρυγγοαμυγδαλίτιδες που οφείλονται σε μικρόβια κυρίαρχο παθογόνο είναι ο β-αιμολυτικός στρεπτόκοκκος ομάδας Α, ενώ σπανιότερα οι β-αιμολυτικοί στρεπτόκοκκοι ομάδας C ή G.
Η μεγαλύτερη συχνότητα της φαρυγγοαμυγδαλίτιδας από β-αιμολυτικό στρεπτόκοκκο ομάδας Α παρατηρείται στις ηλικίες 3-10 ετών. Έχει υπολογιστεί ότι το 10% των παιδιών σχολικής ηλικίας επισκέπτονται κάθε χρόνο τον κλινικό ιατρό λόγω φαρυγγοαμυγδαλίτιδας και στο 25%-50% εξ΄ αυτών ο β-αιμολυτικός στρεπτόκοκκος ομάδας Α είναι το υπεύθυνο αίτιο.
Ποιος είναι ο στεπτόκοκκος…
Ο στρεπτόκοκκος (στρεπτός κόκκος), είναι γένος βακτηρίων που αποτελούνται από θετικούς κατά Gram, μικροαεροφιλικούς διπλοκόκκους (κυκλικούς), οι οποίοι δεν είναι κινητοί και εμφανίζονται ανά αλυσίδες ή ζεύγη.
Είναι παθογόνος ιοβόλος διπλόκοκκος και ανήκει στους σχιζομύκητες. Το γένος καθορίζεται από έναν συνδυασμό αντιγονικών, αιμολυτικών και φυσιολογικών χαρακτηριστικών στις ομάδες A, B, C, D, F, και G . Μπορεί να παρατηρηθεί στο έδαφος, στον αέρα και στο γάλα.
Βρίσκεται στο ρινοφάρυγγα και στο δέρμα.
Ποσοστό περίπου 5% των υγιών ατόμων έχουν το μικρόβιο αυτό στο λαιμό τους χωρίς να έχουν λοίμωξη (υγιείς φορείς). Τους χειμερινούς μήνες οι υγιείς φορείς φθάνουν το 20%. Δεν επιβιώνει στο εξωτερικό περιβάλλον.
Ο στρεπτόκοκκος αναγνωρίσθηκε για πρώτη φορά το 1879 από τον Παστέρ.
Ποιες λοιμώξεις προκαλεί
Προκαλεί μια ποικιλία εκδηλώσεων, οι περισσότερες από τις οποίες συνοδεύονται με πυρετό, όπως πυώδη φαρυγγίτιδα-αμυγδαλίτιδα (φαρυγγοαμυγδαλίτιδα)(ευθύνεται για το 10–15% των περιπτώσεων), ωτίτιδα, επιλόχειο πυρετό, μαστίτιδα, μηνιγγίτιδα και σηψαιμία (κυρίως στα νεογνά), λοιμώξεις του δέρματος όπως θυλακίτιδα, ερυσίπελας, κυτταρίτιδα, μολυσματικό κηρίο, μυοσίτιδα.
Ορισμένα στελέχη του πυογόνου στρεπτόκοκκου, τα οποία παράγουν μια τοξίνη που λέγεται ερυθρογόνος, προκαλούν την οστρακιά (νόσο με γενικευμένο εξάνθημα και πυρετό). Μετά την αποδρομή της η λοίμωξη αφήνει ανοσία για περιορισμένο χρονικό διάστημα. Στελέχη πυογόνου στρεπτόκοκκου που παράγουν πυρετογόνους τοξίνες, προκαλούν το σύνδρομο τοξικής καταπληξίας, σοβαρότατη έως και θανατηφόρο επιπλοκή. Γενικότερα οι επιπλοκές της στρεπτοκοκκικής λοίμωξης είναι πολύ σπάνιες, αλλά πολλές φορές πολύ σοβαρές, και γι’ αυτό απαιτείται πάντα θεραπευτική αγωγή των στρεπτοκοκκικών λοιμώξεων.
Μια έως τέσσερις εβδομάδες μετά από στρεπτοκοκκική φαρυγγοαμυγδαλίτιδα ή οστρακιά, αν δεν χορηγηθεί θεραπεία, μπορεί να εμφανισθούν οξεία σπειραματονεφρίτιδα ή ρευματικός πυρετός. Οι επιπλοκές αυτές είναι συνέπεια μιας μη φυσιολογικής απάντησης του ανοσιακού συστήματος σε λοιμώξεις από στρεπτόκοκκο σε άτομα με γενετική προδιάθεση.
Στις αναπτυγμένες χώρες σήμερα είναι σπάνιες, λόγω της μεγάλης χρήσης της πενικιλίνης για τη θεραπεία των στρεπτοκοκκικών λοιμώξεων. Όμως αρκετές περιπτώσεις παρατηρούνται στις αναπτυσσόμενες χώρες.
Ο δε, ρευματικός πυρετός μπορεί να εκδηλώνεται με αρθρίτιδα μεταναστευτική (από άρθρωση σε άρθρωση), όπου προσβάλλονται μεγάλες αρθρώσεις (γόνατα, αγκώνες, αστράγαλοι, ώμοι), με καρδίτιδα που μπορεί να προκαλέσει στένωση της μιτροειδούς, με χορεία – νόσο του νευρικού συστήματος.
Η οξεία σπειραματονεφρίτιδα εκδηλώνεται με ολιγουρία και αιματουρία. Αν δεν γίνει θεραπεία ή μείνει απαρατήρητη μπορεί να καταλήξει σε μεγάλη ηλικία σε χρόνια νεφρική ανεπάρκεια.
Συνήθως, τα περιστατικά φαρυγγίτιδας από στρεπτόκοκκο παρουσιάζονται στο τέλος του φθινόπωρου, το χειμώνα και νωρίς την άνοιξη.
Τρόποι μετάδοσης
Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, η μόλυνση είναι αποτέλεσμα ευκαιριακής επαφής με μολυσμένο άτομο. Συγκεκριμένα, ο στρεπτόκοκκος μεταδίδεται σε ένα άτομο, όταν αυτό έρθει σε άμεση επαφή με το σάλιο ή τις εκκρίσεις από τη μύτη κάποιου που είναι ήδη μολυσμένος.
Επίσης, η μετάδοση είναι δυνατόν να γίνει μέσω τροφίμων που επιμολύνθηκαν, ιδιαίτερα από γάλα και γαλακτοκομικά προϊόντα. Όπως είναι ευνόητο, η μετάδοση του βακτηρίου είναι πιο εύκολη σε χώρους όπου τα άτομα συνωστίζονται.
Χρόνος επώασης
2–4 ημέρες για τις οξείες λοιμώξεις.
Τα συμπτώματα της στρεπτοκοκκικής φαρυγγίτιδας
Τα άτομα που μολύνονται από το στρεπτόκοκκο παρουσιάζουν συμπτώματα εντός 3 ημερών από την έκθεση τους στο βακτήριο. Από τη στιγμή που κάποιος μολύνεται από το στρεπτόκοκκο της ομάδας Α, μπορεί να μεταδίδει τη μόλυνση σε άλλους για 2 έως 3 εβδομάδες ακόμη και εάν δεν παρουσιάζει συμπτώματα.
Σε γενικές γραμμές αυτά περιλαμβάνουν:
– Πόνο στο λαιμό και το φάρυγγα
– Πυρετό
– Πονοκέφαλο
– Οίδημα, αύξηση του μεγέθους των λεμφαδένων κάτω από τη σιαγόνα ή στο άνω μέρος του λαιμού (υπογνάθιες και τραχηλικές λεμφαδενοπάθειες)
– Εμετό και πόνο στην κοιλιά (Τα συμπτώματα αυτά είναι πιο συχνά σε παιδιά)
– Ερυθηματώδη φάρυγγα και άσπρες πλάκες στις αμυγδαλές που δημιουργούνται λόγω πύου
– Κάποια στελέχη στρεπτόκοκκου μπορούν να οδηγήσουν σε ένα οστρακιοειδές εξάνθημα. Το εξάνθημα πιστεύεται ότι είναι αλλεργική αντίδραση σε τοξίνες που δημιουργούνται από τον στρεπτόκοκκο.
Πιθανές Επιπλοκές
§Ωτίτιδα
§Παραρρινοκολπίτιδα
§Μαστοϊδίτιδα
§Περιαμυγδαλικό απόστημα
§Ρευματικό πυρετό
§Σπειραματονεφρίτιδα
§Οστρακιά
Διαγνωστική προσέγγιση
Στην πλειονότητα των περιπτώσεων η κλινική εικόνα και η εξέταση οδηγούν στη διάγνωση. Επειδή όμως φαρυγγοαμυγδαλίτιδα μπορούν να προκαλέσουν και πολλοί άλλοι μικροοργανισμοί (κυρίως ιοί) για να επιβεβαιώσουμε κατά πόσο αυτή οφείλεται στο στρεπτόκοκκο υπάρχουν τρεις εξετάσεις με τις οποίες μπορούμε με βεβαιότητα να διαγνώσουμε ή να αποκλείσουμε τη στρεπτοκοκκική της αιτιολογία.
Αυτές είναι:
-Ο τίτλος ASTO. Ο τίτλος αντιστρεπτολυσίνης είναι μια εξέταση με την οποία ανιχνεύουμε ειδικά αντισώματα στο αίμα που παράγονται, όταν ένα άτομο νοσήσει από στρεπτόκοκκο. Θετικός θεωρείται ο ΑSTO όταν οι τιμές του είναι πάνω από 200. Το μειονέκτημα της εξέτασης είναι ότι θετικοί τίτλοι αντιστρεπτολυσίνης ανιχνεύονται 1-3 εβδομάδες μετά τη λοίμωξη με αποτέλεσμα αν επειγόμαστε να γνωρίζουμε αν η λοίμωξη είναι στρεπτοκοκκική για να χορηγήσουμε ή όχι αντιβίωση να μην μας βοηθάει η εξέταση αυτή. Οι υψηλότερες τιμές του ASTO εμφανίζονται 3-6 εβδομάδες μετά τη λοίμωξη.
Επί απουσίας επιπλοκών ή επαναλοίμωξης ο τίτλος της αντιστρεπτολυσίνης επανέρχεται στα φυσιολογικά επίπεδα εντός 6-12 μηνών. Επειδή λοιπόν ένας αυξημένος τίτλος ASTO κάνει μεγάλο χρονικό διάστημα να πέσει στα φυσιολογικά επίπεδα είναι δυνατόν μια αυξημένη τιμή που βρήκαμε να μην οφείλεται στην παρούσα λοίμωξη αλλά σε κάποια άλλη που προηγήθηκε και απλώς ο τίτλος ASTO δεν πρόλαβε να επανέλθει στα φυσιολογικά του επίπεδα. Γι΄ αυτό σε αυτές τις περιπτώσεις επαναλαμβάνουμε την εξέταση μετά από μια εβδομάδα και αν βρούμε ότι οι τιμές αυξάνονται τότε μπορούμε να πούμε ότι ο αυξημένος τίτλος ASTO που βρήκαμε οφείλεται σε πρόσφατη λοίμωξη που βρίσκεται σε εξέλιξη
-Η καλλιέργεια του φαρυγγικού επιχρίσματος. Θεωρείται η ειδικότερη εξέταση για τη διάγνωση μιας μικροβιακής λοίμωξης μια και μας δίνει ακριβώς το είδος του μικροβίου που προκάλεσε αυτή. Η καλλιέργεια φαρυγγικού επιχρίσματος δίνει αποτέλεσμα μετά από 48 ώρες.
-Το Strep test. Το Strep test, είναι γρήγορο τεστ, που δίνει το αποτέλεσμα μέσα σε λίγα λεπτά ενώ η καλλιέργεια φαρυγγικού επιχρίσματος δίνει αποτέλεσμα μετά από 2-3 ημέρες. Για το Strep test όπως και για την καλλιέργεια φαρυγγικού επιχρίσματος λαμβάνεται δείγμα από το φάρυγγα του ασθενούς και ελέγχεται η ύπαρξη ή όχι η ύπαρξη στρεπτοκοκκικών αντιγόνων. Το Strep test έχει πολύ υψηλή ειδικότητα που φθάνει το 95% και για μερικούς το 100%.
Επισημαίνουμε ότι σε ένα ποσοστό 5-20% των ατόμων φέρουν το στρεπτόκοκκο στο φάρυγγά τους χωρίς να συνοδεύεται υποχρεωτικά από κάποια ενεργό λοίμωξη (ασυμπτωματικοί φορείς του στρεπτόκοκκου) γεγονός που μειώνει την ευαισθησία της εξέτασης στο 65% – 80%. Παρ΄ όλα αυτά όταν υπάρχουν συμπτώματα φαρυγγοαμυγδαλίτιδας και το Strep test είναι θετικό τότε επιβάλλεται η έναρξη της κατάλληλης αντιβίωσης για την εκρίζωση του στρεπτόκοκκου από τον φάρυγγα.
Αντιμετώπιση
Να ξέρετε ότι τα περισσότερα περιστατικά πονόλαιμου προκαλούνται από ιούς και όχι από στρεπτόκοκκο. Ο πονόλαιμος θα πρέπει να αντιμετωπίζεται με αντιβιοτικά μόνο όταν η στρεπτοκοκκική δοκιμασία είναι θετική. Η στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα δεν μπορεί να διαγνωστεί με ακρίβεια μόνο από τα συμπτώματα ή μια κλινική εξέταση.
Παρόλο, που μια στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα συνήθως αποδράμει αυθόρμητα, τα αντιβιοτικά λαμβάνονται για να προληφθούν σπάνιες αλλά περισσότερο σοβαρές επιπλοκές, όπως ο ρευματικός πυρετός.
Παραδοσιακά, λοιπόν, χορηγείται… αντιβίωση ανα περίπτωση και περιστατικό. Συμβουλευτείτε και ακολουθήστε τις οδηγίες του γιατρού σας.
Πρόγνωση
Η πιθανή έκβαση είναι καλή. Σχεδόν όλα τα συμπτώματα λύονται σε μία εβδομάδα. Η αντιμετώπιση αποτρέπει τις σοβαρές επιπλοκές που σχετίζονται με τις στρεπτοκοκκικές λοιμώξεις.
Πρόληψη
Οι περισσότεροι άνθρωποι με στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα είναι μολυσματικοί έως ότου λάβουν αντιβίωση για 24 – 48 ώρες. Έτσι, θα πρέπει να μένουν σπίτι έως ότου λάβουν αντιβίωση για τουλάχιστον μία ημέρα.
Συμβουλή
Πάρτε μια καινούργια οδοντόβουρτσα όταν δεν θα είστε πλέον μολυσματικός, αλλά πριν τελειώσετε την αντιβίωση. Διαφορετικά, τα βακτήρια μπορούν να ζήσουν στην οδοντόβουρτσα και να σας επαναμολύνουν όταν τελειώσουν τα αντιβιοτικά. Επίσης, κρατήστε τις οδοντόβουρτσες και τα μαγειρικά σκεύη ξεχωριστά, εκτός και εάν έχουν πλυθεί.
Και εάν συμβαίνουν ακόμα συνεχή επεισόδια στρεπτοκοκκικής φαρυγγίτιδας στην οικογένεια, μπορείτε να ελέγξετε μήπως κάποιος είναι φορέας στρεπτόκοκκου. Οι φορείς έχουν στρεπτόκοκκους στο φάρυγγα, αλλά δεν νοσούν. Σε κάποιες περιπτώσεις, η αντιμετώπιση αυτών των ατόμων προλαμβάνει τη στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα στα υπόλοιπα μέλη.
Το πλύσιμο των χεριών είναι το πιο βασικό μέτρο προστασίας για την μετάδοση ιών και μικροβίων.
Φροντίστε να καθιερώσετε τη σωστή αυτή συνήθεια σε όλα τα μέλη της οικογένειας.
Πηγές
http://www.onmed.gr/ygeia/item/327691-streptokokkos-poies-oi-diafores-apo-ton-aplo-ponolaimo
http://www.onmed.gr/ygeia/item/322785-faryggitida-apo-streptokokko-symptomata–metadosi-kai-therapeia
http://www.iatronet.gr/symptom-checker/streptokokkiki-faryggitida.html
Διαγνωστικά Εργαστήρια Meganalysis
.
