Το σύνδρομο Usher είναι μια γενετική ανωμαλία, η οποία χαρακτηρίζεται από μερική ή ολική απώλεια ακοής εκ γενετής (νευροαισθητήρια βαρηκοΐα) και σταδιακή απώλεια όρασης (μελαγχρωστική αμφιβληστροειδοπάθεια) που προκαλείται από την Retinitis Pigmentosa (RP).
Το όνομα, Retinitis Pigmentosa, αναφέρεται στα στρώματα μαύρης χρωστικής ουσίας, η οποία ανιχνεύεται στον αμφιβληστροειδή χιτώνα των ανθρώπων μ’ αυτή την κατάσταση.
Αρχικά το άτομο παρουσιάζει τύφλωση μόνο την νύχτα, καθώς τα μάτια δεν μπορούν πλέον να δουν σε αμυδρό φως. Με το χρόνο, το οπτικό πεδίο ελαττώνεται έως το σημείο που ο ασθενής έχει μόνο ένα «τούνελ» κεντρικής όρασης.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες σχεδόν 3 άτομα στις 100.000 παρουσιάζουν το σύνδρομο Usher. Το 6% έως 12% των ατόμων που υποφέρουν από συγγενή κώφωση βαρύνονται με το σύνδρομο Usher. Μεταξύ των 70.000 έως 100.000 ατόμων βεβαρημένων με Μελαγχρωστική Αμφιβληστροειδοπάθεια στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής ένας στους τέσσερεις ασθενείς παρουσιάζει το σύνδρομο Usher. Με βάση αυτούς τους αριθμούς, ο Vernon εκτιμά ότι το σύνδρομο Usher είναι η αιτία των 17.500 έως 25.000 των περιπτώσεων τυφλοκωφότητος.
Συμπτώματα
-Απώλεια ακοής, η οποία οδηγεί στην κώφωση
-Απώλεια όρασης, η οποία οδηγεί στην τύφλωση
-Προβλήματα ισορροπίας
-Δυσκολίες στο λόγο.
-Συνοδά προβλήματα ακουστικού συστήματος
Τυπολογία συνδρόμου
Το σύνδρομο Usher χωρίζεται σε τρεις μεγάλες κατηγορίες σύμφωνα με τον τύπο και τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων.
Τύπος 1
Αποτελεί περίπου το 40% των περιπτώσεων, στον οποίον η απώλεια ακοής είναι εκ γενετής, σοβαρή, μη -προϊούσα, και συνήθως συνοδεύεται από απώλεια αιθουσαίων αντανακλαστικών που οδηγούν σε καθυστέρηση της εξέλιξης (καθυστέρηση στον έλεγχο της κεφαλής και στο κάθισμα και στη βάδιση χωρίς υποστήριξη).
Τύπος 2
Αποτελεί περίπου το 60% των περιπτώσεων, στον οποίο η απώλεια ακοής εμφανίζεται στην προνηπιακή ηλικία, είναι μέτρια/ σοβαρή, αργά εξελισσόμενη, και δεν σχετίζεται με διαταραχές στο αιθουσαίο σύστημα.
Τύπος 3
Αποτελεί το <3% των περιπτώσεων και είναι πιο συχνή στους πληθυσμούς των Φιλανδών. Σε αυτόν τον τύπο η απώλεια ακοής είναι ταχέως εξελισσόμενη και η διάγνωση γίνεται στην πρώτη δεκαετία της ζωής.
Αιτιολογία
Μέχρι στιγμής έχουν ενοχοποιηθεί στον τύπο 1 του συνδρόμου, μεταλλάξεις σε πέντε γονίδια (MYO7A, USH1C, CDH23, PCDH15, USH1G) και ένας γενετικός τόπος (USH1E).
Μεταλλάξεις σε τρία γονίδια (USH2A, GPR98 και DFNB31) και ένας πιθανός γενετικός τόπος (15q) έχουν ενοχοποιηθεί για τον τύπο 2.
Μεταλλάξεις σε ένα μόνο γονίδιο (CLRN1) έχουν ταυτοποιηθεί στον τύπο 3. Έχουν αναφερθεί και περιπτώσεις διγονικής κληρονομικότητας.
Γενικά οι περισσότεροι πάσχοντες φέρουν μεταλλάξεις στο γονίδιο USH2A, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις η γενετική αιτία δεν έχει διευκρινιστεί.
Διάγνωση
Το σύνδρομο Usher είναι η πιο κοινή γενετική αιτία για τη συνδυασμένη απώλεια ή ανωμαλία όρασης και ακοής. Τα τεστ που μπορούν να επιβεβαιώσουν τη διάγνωση περιλαμβάνουν:
-Τεστ γενετικής (όπως το Next-generation sequencing, NGS για την ανίχνευση πιθανών παθολογικών μεταλλάξεων, οι οποίες έχουν συσχετιστεί με την εμφάνιση του συνδρόμου Usher)
– Τεστ οφθαλμού για έλεγχο της retinitis pigmentosa.
– Τεστ ακοής.
– Τεστ για τον καθορισμό του βαθμού ισορροπίας του ατόμου, όπως η ENG(electronystagmography)
Όσα αναφορά την θεραπεία…η επιστήμη της γενετικής “ εργάζεται και ελπίζει”…
Αμερικανοί επιστήμονες κατόρθωσαν να αποκαταστήσουν την ακοή κωφών ποντικιών με τη βοήθεια μιας «πρωτοποριακής» μορφής γονιδιακής θεραπείας.
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε από επιστήμονες του Νοσοκομείου Παίδων της Βοστώνης και της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ σε ποντίκια που έπασχαν από το γενετικό σύνδρομο Usher.
Καθώς γνωρίζουμε, τα αυτιά διαθέτουν μικροσκοπικά τριχοειδή κύτταρα, τα οποία στο εξωτερικό τμήμα τους ενισχύουν τα ηχητικά κύματα και στο εσωτερικό τα μετατρέπουν σε ηλεκτρικά μηνύματα που προωθούνται στον εγκέφαλο μέσω του ακουστικού νεύρου για να παραχθεί το αίσθημα της ακοής. Στην περίπτωση του συνδρόμου Usher όμως, η διαδικασία αυτή αποδιοργανώνεται εξαιτίας μετάλλαξης σε ένα γονίδιο , με συνέπεια την κώφωση.
Κατά την έρευνα, η οποία δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση Nature Biotechnology, οι επιστήμονες ανέπτυξαν έναν συνθετικό ιό, ο οποίος περιείχε τις κατάλληλες γενετικές πληροφορίες για τη δημιουργία υγιών τριχοειδών κυττάρων (δηλαδή την υγιή κόπια του γονιδίου Ush1c), διορθώνοντας ουσιαστικά τις βλάβες στους υποδοχείς του ήχου στο έσω ους.
Στη συνέχεια «μόλυναν» με τον ιό τα ζώα αμέσως μετά τη γέννησή τους.
Το αποτέλεσμα ήταν ότι τα ζώα απέκτησαν ακοή και μερικά έφθασαν στο σημείο να ακούν ήχους εντάσεως 25 ντεσιμπέλ (db) που αντιστοιχούν σε έναν ψίθυρο.
Σημειωτέον ότι όταν η χορήγηση του ιού έγινε 10 ημέρες μετά τη γέννηση, η ακοή των ζώων δεν αποκαταστάθηκε.
«Μας εξέπληξε το επίπεδο της ανάκαμψης που παρατηρήσαμε με την άμεση μόλυνση και πραγματικά νιώθουμε μεγάλη ικανοποίηση για το επίτευγμά μας», δήλωσε στο BBC η δρGwenaëlle S. Géléoc, επίκουρη καθηγήτρια Ωτορινολαρυγγολογίας στο Χάρβαρντ.
Η επιτυχία του επιτεύγματος θα μπορούσε να οδηγήσει και σε δοκιμές της μεθόδου σε ανθρώπους. Ωστόσο θα πρέπει να προηγηθεί η εξακρίβωση αν η βελτίωση της ακοής αντέχει στο χρόνο (προς το παρόν έχει επιβεβαιωθεί ότι αποδίδει για τουλάχιστον έξι μήνες), καθώς και γιατί δεν αποδίδει όταν χορηγείται μερικές μέρες μετά τη γέννηση.
Η έρευνα αναμφισβήτητα ανοίγει δρόμους για περισσότερη έρευνα και αυτό είναι επίσης εξαιρετικά σημαντικό.
Όπως εξήγησε η δρ Géléoc, υπάρχουν περίπου 100 διαφορετικές γενετικές μεταλλαγές που προκαλούν βαρηκοΐα και θα πρέπει να αναπτυχθεί ξεχωριστή γονιδιοθεραπεία για καθεμία.
Πηγές
https://www.orpha.net/data/patho/GR/-Usher-GRgrAbs662.pdf
https://www.farmakeutikoskosmos.gr/article-f/episthmones-petyhan-thn-apokatastash-ako/18448
