Είναι μια αυτοσωματική υπολειπόμενη διαταραχή που χαρακτηρίζεται από σπογγώδη εκφύλιση της λευκής ουσίας του εγκεφάλου, η οποία καταλήγει σε βαριά μορφή λευκοδυστροφίας. Εμφανίζεται σε μεγαλύτερη συχνότητα σε Εβραίους Ασκενάζι από ότι σε άλλες εθνικές ομάδες.
Η βασική διαταραχή είναι η έλλειψη του ενζύμου ασπαρτοακυλάση που οδηγεί στη συσσώρευση Ν-ακετυλοασπαρτικού οξέος στον εγκέφαλο και ιδιαίτερα στη λευκή ουσία, και σε μαζική αποβολή της ουσίας αυτής στα ούρα. Μεγάλες ποσότητες βρίσκονται επίσης στο αίμα και στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό. Καθώς η νόσος εξελίσσεται, οι κοιλίες αυξάνουν σε μέγεθος οδηγώντας σε εγκεφαλική ατροφία.
Τα κλινικά χαρακτηριστικά της νόσου είναι: προοδευτική μακροκεφαλία, βαριά υποτονία, επίμονη καθυστέρηση της κίνησης της κεφαλής, καθυστέρηση της ψυχοκινητικής ανάπτυξης, δυσκαμψία αρθρώσεων, σπασμοί, ατροφία οπτικού νεύρου, αδυναμία πρόσληψης βάρους, γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση. Οι περισσότεροι ασθενείς καταλήγουν στην πρώτη δεκαετία της ζωής, αλλά με προσεγμένη νοσηλεία μπορούν να επιζήσουν και τη δεύτερη δεκαετία (Matalon R, Michals–Matalon K, 1993).
Η διάγνωση επιτελείται με τη βοήθεια της αξονικής και μαγνητικής τομογραφίας και τις βιοχημικές και μοριακές μεθόδους προσδιορισμού του Ν-ακετυλοασπαρτικού οξέως στο αίμα, στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό, στα ούρα και στην καλλιέργεια ινοβλαστών στο δέρμα.
Ακόμα, το γονίδιο που κωδικοποιεί την ασπαρτοακυλάση έχει κλωνοποιηθεί και οι μεταλλάξεις που προκαλούν τη νόσο έχουν ανιχνευτεί με τη βοήθεια της Μοριακής Γενετικής. Έτσι, υπάρχουν δυο κύριες μεταλλάξεις στον πληθυσμό των Ασκενάζι. Η πρώτη, αφορά την αντικατάσταση ενός αμινοξέως (Ε285Α), στην οποία το γλουταμινικό οξύ αντικαθίσταται από την αλανίνη, και αυτή είναι και η συχνότερη, διότι αναλογεί στο 83% μεταλλαγμένων αλληλίων που ελέχθησαν σε πάσχοντες Ασκενάζι. Η δεύτερη, αφορά την αλλαγή της τυροσίνης σε μια αλληλουχία χωρίς νόημα, η οποία προκαλεί τη διακοπή της αλληλουχίας κωδικοποίησης (Υ231Χ) και αντιπροσωπεύει το 13% μεταλλαγμένων αλληλίων.
Σε μη-Εβραϊκούς πληθυσμούς έχουν παρατηρηθεί πιο ποίκιλες μεταλλάξεις και στο 40%, 62 μεταλλαγμένων αλληλίων, που δεν άνηκαν σε αυτή τη φυλή, παρατηρήθηκε μια διαφορετική μετάλλαξη (Α305Ε), η οποία αφορά επίσης την αντικατάσταση του γλουταμινικού οξέος σε αλανίνη (Kaul R et al., 1994).
Τέλος, είναι σημαντικό να τονίσουμε, ότι ακόμα και αν τεθεί η διάγνωση της νόσου με κλινικά κριτήρια, είναι απαραίτητο να επιβεβαιωθεί και με τη Μοριακή Γενετική, για να γίνει η γενετική καθοδήγηση στους γονείς και η προγεννητική διάγνωση. Επίσης, εάν οι μεταλλάξεις δεν είναι γνωστές, η προγεννητική διάγνωση θα βασιστεί στον καθορισμό των επιπέδων του Ν-ακετυλοασπαρτικού οξέος στο αμνιακό υγρό (Kelley RI, 1993).
