Η νόσος POMPE ή Γλυκογονίαση τύπου 2 (GSD ΙΙ) είναι μια λυσοσωμιακή νόσος που προσβάλλει κατά κύριο λόγο τους σκελετικούς και αναπνευστικούς μύες με ποικίλη βαρύτητα και η οποία, στην παιδική μορφή, συνδυάζεται με υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια.
Οφείλει το όνομα της στον Δανό παθολογοανατόμο J.C.Pompe, ο οποίος περιέγραψε το 1932 την περίπτωση 7μηνου κοριτσιού που πέθανε αιφνίδια από υπερτροφία της καρδιάς και παρατήρησε μαζική συσσώρευση γλυκογόνου εντός κενοτοπίων στην καρδιά και σε άλλους ιστούς.
Η επίπτωση υπολογίζεται σε περίπου 1 / 57, 000 για τoν τύπο ενηλίκων και 1 / 138, 000 για τον βρεφικό τύπο.
Αιτία της νόσου
Η ανεπαρκή δραστικότητα της άλφα-1,4-γλυκοσιδάσης, η οποία καταλύει την υδρόλυση του γλυκογόνου σε γλυκόζη. Η ανεπάρκεια του ενζύμου οδηγεί σε συσσώρευση γλυκογόνου στα λυσοσωμάτια και εκφράζεται στα κύτταρα ορισμένων οργάνων (καρδιά ή / και σκελετικούς μύες). Το γονίδιο (GAA) βρίσκεται στο χρωμόσωμα 17q23. Η μετάδοση γίνεται με αυτοσωματικό υπολειπόμενο τρόπο.
Ο βρεφικός τύπος της νόσου αρχίζει πριν από την ηλικία των 3 μηνών.
Συμπτώματα βρεφικού τύπου
-υποτονία
-δυσκολία θηλασμού
-κατάποσης
-υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια
-προοδευτική ηπατομεγαλία
-μακρογλωσσία
Συμπτώματα ενήλικου τύπου
-μυοπάθεια της πυέλου και των κάτω άκρων
-προσβολή αναπνευστικού συστήματος
Διάγνωση
Η εργαστηριακή διάγνωση βασίζεται στη μέτρηση ανεπαρκούς δραστικότητας του ενζύμου (στα λεμφοκύτταρα, σε ξηρές κηλίδες αίματος, ινοβλάστες ή πρόσφατα ληφθέν δείγμα τροφοβλάστης).
Η βιοψία μυός είναι διαγνωστική στη βρεφική μορφή της νόσου με παρουσία πολυάριθμων κενοτοπίων και γλυκογόνου εντός των μυϊκών ινών, ενώ στη μορφή των ενηλίκων τα ευρήματα μπορεί να είναι μη ειδικά και απαιτείται υψηλότερος δείκτης υποψίας για να μη διαφύγει η διάγνωση.
Έλεγχος των φορέων είναι δυνατός, όταν σε ασθενή έχουν εντοπιστεί και οι δύο μεταλλάξεις.
Προγεννητική διάγνωση είναι δυνατή με τη μέτρηση της δραστικότητας του ενζύμου σε πρόσφατο δείγμα χοριακής λάχνης, καθώς και με ανίχνευση εντοπισμένων μεταλλάξεων στα εμβρυϊκά κύτταρα του ασθενούς.
Σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις, η προγεννητική διάγνωση περιπλέκεται από ψευδή ανεπάρκεια του ενζύμου.
Στη βρεφική μορφή της νόσου, τα αποτελέσματα της θεραπείας υπήρξαν εντυπωσιακά αναφορικά με την θνητότητα, μειώνοντας τον κίνδυνο θανάτου κατά 99%, κάτι το οποίο αποδόθηκε κυρίως στη βελτίωση της μυοκαρδιοπάθειας και της καρδιομεγαλίας (Neurology 2007;68:99–109). Τα ενθαρρυντικά συμπεράσματα που προέκυψαν από τις μελέτες στη βρεφική μορφή της νόσου αποτέλεσαν αφορμή για τη διερεύνηση της αποτελεσματικότητας της θεραπείας και σε ασθενείς με την όψιμη μορφή.
Στη μελέτη LOTS (Late-Onset Treatment Study) συμπεριελήφθησαν μέτρια προσβεβλημένοι ασθενείς και εκτιμήθηκε η βελτίωση στην 6λεπτη βάδιση και η αναπνευστική λειτουργία με τη σταθεροποίηση της ζωτικής χωρητικότητας σε διάστημα 78 εβδομάδων υπό θεραπεία. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης, η βελτίωση στις παραμέτρους που αξιολογήθηκαν ήταν στατιστικά σημαντική, αλλά μέτρια (N.Engl.J.Med.2010;362:1396–1406).
Πρόσφατα δημοσιεύθηκαν κατευθυντήριες οδηγίες για τη θεραπεία ενζυμικής υποκατάστασης σε ασθενείς με την όψινης έναρξης μορφή της νόσου. Σύμφωνα με αυτές, η θεραπεία δεν συνιστάται σε ασυμπτωματικούς με μειωμένη ενζυμική δραστηριότητα, ενώ πρέπει να ξεκινάει επί παρουσίας συμπτωμάτων ή ενδείξεων διαταραχής της αναπνευστικής λειτουργίας (Muscle Nerve 2012;45:319–333).
Η αποτελεσματικότητα της θεραπείας υποκατάστασης με ανασυνδυασμένο ένζυμο για τις μορφές νόσου με όψιμη έναρξη, δεν έχει ακόμη εδραιωθεί. Οι ασθενείς με βρεφικού τύπο νόσο χωρίς θεραπεία κινδυνεύουν να καταλήξουν στα πρώτα δύο χρόνια ζωής λόγω καρδιο-αναπνευστικής ανεπάρκειας. Οι ασθενείς που εμφανίζουν την νόσο αργότερα, χωρίς θεραπεία καταλήγουν σε αναπνευστική ανεπάρκεια ή κινητική αναπηρία.
Πηγές
Κέντρο Λυσοσωμικών και Μεταβολικών Νοσημάτων Erasmus (Center for Lysosomal and Metabolic Diseases Erasmus MC University Medical Center) www.erasmusmc.nl/
Genetics Home Reference: Οδηγός για την κατανόηση Γενετικών Νοσημάτων http://ghr.nlm.nih.gov/gene/GAA
http://www.keelpno.gr/el-gr/%CE%BD%CE%BF%CF%83%CE%AE%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1%CE%B8%CE%AD%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1%CF%85%CE%B3%CE%B5%CE%AF%CE%B1%CF%82/%CF%83%CF%80%CE%AC%CE%BD%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CE%BF%CF%83%CE%AE%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1.aspx#34
Orpanet web site
file:///C:/Users/mikro-server_1/Downloads/pc_01_gr_2013_signs_and_symptoms.pdf
