Η συσσώρευση υγρών κατατάσσεται σε 4 κατηγορίες: την υδροστατική, τη μολυσματική, τη μη μολυσματική, τη φλεγμονώδη και την κακοήθη.
Τα κυτταρολογικά υλικά μπορεί να ληφθούν με παρακέντηση (θώρακος, περιτοναίου, περικαρδίου, δουγλασσίου), με λήψη επιχρισμάτων κατά την ενδοσκόπηση, με αναρρόφηση με λεπτό καθετήρα, με παροχέτευση της υπό διερεύνηση κοιλότητας.
Oι κακοήθεις διαχύσεις είναι το πρώτιστο μέλημα για την κυτταρολογική αξιολόγηση μιας σωματικής κοιλότητας.
Στην μικροσκοπική εξέταση το υγρό μπορεί να έχει διάφορες μορφές ( καθαρό, αιματηρό ή εν μέρει πηχτό ) όμως για τη διάγνωση μιας κακοήθους διάχυσης σημασία έχει η ταυτοποίηση ενός απομονωμένου πληθυσμού κυττάρων διακριτό από το υπόστρωμα καλοηθών μεσοθηλιακών κυττάρων.
Αυτά τα κύτταρα μπορεί να υπάρχουν ως ένας ομοιόμορφος πληθυσμός κακοηθών κυττάρων ή ως δεύτερος ξένος πληθυσμός με υπόστρωμα αντιδραστικά μεσοθηλιακά κυττάρα στην περίπτωση μεταστατικών όγκων.
Η κυτταρολογική εξέταση υγρών σωματικών κοιλοτήτων αποτελεί τελικά παγκοσμίως την ταχύτερη και ασφαλέστερη μέθοδο διάγνωσης καρκίνου των ορογόνων.
