Με τον όρο άνοια αναφερόμαστε στην προοδευτική έκπτωση των γνωσιακών εγκεφαλικών λειτουργιών (μνήμη, κρίση, προσανατολισμός, αφαιρετική ικανότητα, ικανότητα σχεδιασμού ενεργειών κλπ), η οποία έχει ως αποτέλεσμα τον περιορισμό της καθημερινής δραστηριότητας του ασθενούς και η οποία οδηγεί μακροπρόθεσμα στην ανάγκη για φροντίδα από τρίτους.
Η άνοια εμφανίζεται συνήθως μετά την ηλικία των 65 και η συχνότητά της αυξάνεται με την ηλικία: στις ηλικίες 65-69 ετών φτάνει το 2%, αυξάνεται σε 5% στα άτομα 75-79 ετών, ξεπερνά το 20% στις ηλικίες 85-89 ετών, ενώ ένα στα τρία άτομα άνω των 90 ετών υποφέρει από άνοια .
Παθήσεις που οδηγούν στην άνοια
–Νόσος Αλτσχάιμερ (αφορά το 50-60% των ανοιών).
-Άνοια με σωμάτια του Λούι (10-15% των ανοιών).
-Μετωποκροταφική εκφύλιση (7% των ανοιών).
-Αγγειακή άνοια (10% των ανοιών).
-Άνοια από νόσο Πάρκινσον ( 4-5% των ανοιών).
-Όγκοι και τραυματισμοί (10% των ανοιών).
-Περίπου 4% των ανοιών αφορά αναστρέψιμες καταστάσεις (πχ. Θυρεοειδική δυσλειτουργία).
Συμπτώματα
–επαναληπτικές ερωτήσεις
-χάσιμο πραγμάτων
-δυσκολία στο λόγο
-προβλήματα προσανατολισμού
-διαταραχή συγκέντρωσης
-προβλήματα ελέγχου των σφικτήρων
-ψυχωσικές διαταραχές
-ψευδαισθήσεις
-παραλήρημα
-απώλεια πρόσφατης μνήμης
-ολική αδυναμία αναγνώρισης του περιβάλλοντος
-αδυναμία βάδισης
Διαγνωστικά τέστ
Η διάγνωση κατά βάση παραμένει κλινική, με βάση το ιστορικό και την εξέταση του γιατρού.
Οι απεικονιστικές εξετάσεις (αξονική και μαγνητική τομογραφία) δίνουν σημαντικές πληροφορίες για την εσωτερική δομή του εγκεφάλου και βοηθούν να αποκλειστούν ή να επιβεβαιωθούν κάποιες παθήσεις.
Ο εργαστηριακός έλεγχος συμβάλλει στη γενικότερη εκτίμηση της κατάστασης του ασθενούς. Ειδικός εργαστηριακός έλεγχος αφορά νοσήματα που μπορεί να προκαλέσουν ή να επιδεινώσουν εικόνα άνοιας (πχ έλεγχος λειτουργίας θυρεοειδούς, βιταμίνη Β12 κά)
Σε ειδικές περιπτώσεις μπορεί να ζητηθούν περισσότερο εξειδικευμένες εξετάσεις (σπινθηρογράφημα εγκεφάλου, εξέταση εγκεφαλονωτιαίου υγρού, εξετάσεις γενετικής).
Δυο είναι τα πιο διαδεδομένα εργαλεία μέτρησης της άνοιας.
-Το MMSE (Mini Mental State Examination) που χρησιμοποιείται στην κλινική πράξη σαν διαγωνιστικό εργαλείο μέτρησης της γνωστικής λειτουργίας, αλλά και για την παρακολούθηση της πορείας της νόσου και τη μελέτη της αποτελεσματικότητας των θεραπευτικών παρεμβάσεων. Το MMSE ελέγχει τη γνωστική λειτουργία στους εξής τομείς: προσανατολισμός στον χώρο και στον χρόνο, προσοχή-συγκέντρωση, πράξεις, άμεση και πρόσφατη μνήμη, γλώσσα, ικανότητα εκτέλεσης προφορικής και γραπτής εντολής, γραφή και αντιγραφή. Η χορήγησή του απαιτεί 5-12 λεπτά από έναν εκπαιδευμένο εξεταστή.
-Το τεστ του ρολογιού (clock drawing test) που ελέγχει τη μετωπιαία, κροταφική και βρεγματική λειτουργία. Μειωμένη απόδοση στο συγκεκριμένο τεστ σχετίζεται όχι μόνο με κατασκευαστική δυσχέρεια αλλά και με μειωμένη κατανόηση της εντολής, έκπτωση μνήμης και έκπτωση των οπτικοχωρικών ικανοτήτων.
Πηγές
Sadock, Benjamin James Sadock, Virginia Alcott (2008). Kaplan & Sadock’s concise textbook of clinical psychiatry (3η έκδοση). Philadelphia: Wolters Kluwer/Lippincott Williams & Wilkins
Fadil, H., Borazanci, A., Haddou, E. A. B.,Yahyaoui, M., Korniychuk, E., Jaffe, S. L., Minagar, A. (2009). «Early Onset Dementia». International Review of Neurobiology. International Review of Neurobiology 84: 245–262. doi:10.1016/S0074-7742(09)00413-9.