Οι αλλεργίες είναι από τα πιο συχνά χρόνια νοσήματα στις βιομηχανοποιημένες χώρες, όπου υπολογίζεται πως το 10-30% του πληθυσμού πάσχει από αυτές.
Πολλές επιδημιολογικές μελέτες στην Ευρώπη και σε άλλες ανεπτυγμένες περιοχές του πλανήτη δείχνουν πως τα αλλεργικά νοσήματα έχουν αυξηθεί κατά 2 έως 3 φορές, μέσα στις τελευταίες τρεις δεκαετίες.
Τα αλλεργιογόνα είναι πρωτεΐνες που προέρχονται από διάφορες πηγές και έχουν, σε συγκεκριμένα μόνο άτομα, την ιδιότητα να ενεργοποιούν το αμυντικό σύστημα του οργανισμού προς παραγωγή αντισωμάτων.
Η όλη διαδικασία είναι ουσιαστικά μια μεγάλη παρεξήγηση: τα αλλεργιογόνα δεν είναι επιβλαβείς ουσίες. Όμως για τους ασθενείς που έχουν γενετική προδιάθεση για αλλεργίες, οι αθώες αυτές πρωτεϊνες εκλαμβάνονται ως εχθροί.
Το σώμα μας λοιπόν, δίνει εντολή στα κύτταρα του αμυντικού συστήματος να κατασκευάσουν αντισώματα για να καταπολεμήσουν τα αλλεργιογόνα. Κάθε φορά που το αντίσωμα θα συναντήσει το συμπληρωματικό του αλλεργιογόνο θα επιχειρήσει να το καταστρέψει και στην προσπάθεια αυτή θα παραχθούν ουσίες που προκαλούν τα συμπτώματα της αλλεργίας.
Εκτός της κληρονομικότητας, παράγοντες συμμετοχής στην ανάπτυξη αλλεργίας είναι:
-Οι λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος, όπως η ιγμορίτιδα αλλά και τα κρυολογήματα.
-Οι καιρικές συνθήκες, όπως η απότομη αλλαγή της θερμοκρασίας, ο κρύος αέρας και η υγρασία.
-Η ατμοσφαιρική ρύπανση εσωτερικού και εξωτερικού χώρου όπως καυσαέρια, ρύποι εργοστασίων και αυξημένη χρήση κλιματιστικών συσκευών.
-Η διατροφή, όπου πέραν των συγκεκριμένων τροφικών αλλεργιογόνων στα οποία το άτομο παρουσιάζει αλλεργία, επιπρόσθετα μία κακή διατροφή μπορεί να επιτείνει το πρόβλημα.
Οι τροφές που καταναλώνουμε έχουν αλλάξει τα τελευταία χρόνια τόσο όσον αφορά τη σύσταση, τη συντήρηση και την επεξεργασία τους με την προσθήκη διαφόρων ουσιών, όπως συντηρητικών, χρωστικών και των διαφόρων πρόσθετων (τα γνωστά Ε) των τροφίμων καθώς και την πρόσθεση των γενετικώς τροποποιημένων τροφίμων.
Επιπλέον, θα πρέπει να διευκρινιστεί στην περίπτωση αυτή κατά πόσον πρόκειται για Τροφική Αλλεργία (αντισώματα IgE) ή Τροφική Δυσανεξία (αντισώματα IgG)
-Διάφορες χημικές ουσίες, όπως απορρυπαντικά, σπρέι, διάφορα καλλυντικά και αρώματα, καθώς και οι σκόνες στο περιβάλλον και οι οσμές της κουζίνας.
-Το κάπνισμα, όπου το παθητικό κάπνισμα ευθύνεται για την εκδήλωση αλλεργίας και βρογχικού άσθματος σε μεγάλο αριθμό παιδιών.
-Διάφοροι ψυχολογικοί παράγοντες, όπως είναι οι έντονες συγκινήσεις, η υπερβολική χαρά και λύπη, ο θυμός και το άγχος.
-Η «υπόθεση της υγιεινής», η οποία ξεκίνησε στο τέλος της δεκαετίας του 80 και υποστηρίζει ότι τα σημερινά παιδιά, επειδή έχουν μειωμένες πιθανότητες μικροβιακών λοιμώξεων στα πρώτα χρόνια της ζωής τους, λόγω της βελτίωσης του βιοτικού επιπέδου, έχουν αυξημένες πιθανότητες να εμφανίσουν αλλεργία επειδή το ανοσοποιητικό τους σύστημα δεν αναπτύσσεται φυσιολογικά και «εκπαιδεύεται» να αντιδρά με «αλλεργικό τρόπο», δηλαδή να παράγει τα IgE αντισώματα, αντί τα αντισώματα IgG όπως στην περίπτωση της επαφής με τα μικρόβια.
Ο μητρικός θηλασμός θεωρείται ότι δρα προστατευτικά στην εκδήλωση αλλεργικών παθήσεων. Οι σημερινές μητέρες έχουν ελάχιστο χρόνο και παρά τις καλές προθέσεις δεν θηλάζουν τα παιδιά τους τόσο όπως γινόταν σε παλαιότερες εποχές.
Ποια είναι τα βασικά αλλεργιογόνα
1. Tα ακάρεα που κρύβονται στη σκόνη. Tα ακάρεα, αόρατοι διά γυμνού οφθαλμού μικροσκοπικοί οργανισμοί, είναι το κοινότερο αεροαλλεργιογόνο παγκοσμίως. (Στην Eλλάδα το πιο «ένοχο» είναι το άκαρι Dermatophagoides pteronyssimus.)
Tα κακάσχημα αυτά αρθρόποδα δεν δαγκώνουν, κι έτσι δεν μας μεταδίδουν ασθένειες. Tρώνε τα νεκρά κύτταρα της επιδερμίδας μας. Tα αλλεργιογόνα βρίσκονται στα απεκκρίματά τους.
Zουν σε μαξιλάρια, μοκέτες, υφασμάτινα έπιπλα, κουρτίνες, χαλιά, κι όπου αλλού συγκεντρώνεται σκόνη.
Πεθαίνουν αν εκτεθούν στην ηλιακή ακτινοβολία. Πληθαίνουν την άνοιξη και το φθινόπωρο.
Στα σπίτια μας πολλαπλασιάζονται όλο το χρόνο. Σκεφτείτε: σε ένα γραμμάριο, οικιακής σκόνης μπορεί να βρίσκονται από 100 μέχρι και 19.000 ακάρεα!
2. H επικίνδυνη γύρη. Στη χώρα μας ευδοκιμούν περίπου 6.500 φυτικά είδη. Όμως, λιγότερα από 650 ενδιαφέρουν τους αλλεργιολόγους, γιατί μόνο αυτά γονιμοποιούνται με τη βοήθεια του ανέμου, σκορπώντας μπόλικη αλλεργιογόνο γύρη.
•Aπό τα δέντρα, η ελιά έχει την ισχυρότερη αλλεργιογόνο γύρη •Aκολουθεί το ζιζάνιο περδικάκι ή αγριοβασιλικός ή κολιτσιδόχορτο ή κολιτσάνι ή ζαροφλίκι ή κολίκι
•Kαι, τέλος, τα αγρωστώδη (χόρτα): δακτυλίς, ήρα, αλωπέκουρος, σιτάρι, αγρωστίς κ.ά.
( Παρενθετικά και πληροφοριακά δεν υπάρχουν μόνο δελτία καιρού, αλλά και «δελτία γύρης» που πληροφορούν για τη ανθοφορία φυτών με αλλεργιολογική σημασία. Εκδίδονται στις ΗΠΑ και σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες).
3. Τα οικόσιτα ζώα, με κύριους εκπροσώπους το σκύλο και τη γάτα, είναι ανάμεσα στις συνηθέστερες αιτίες αλλεργίας (Σποραδικές πληροφορίες υποδηλώνουν ότι ευθύνονται για τις αλλεργίες του 10-15% του πληθυσμού στις εύπορες χώρες)
4. Το δηλητήριο της μέλισσας, της σφήκας αλλά και άλλων υμενοπτέρων μπορεί να προκαλέσει αλλεργία στον άνθρωπο, με ιδιαίτερη σημασία λόγω της υψηλής πιθανότητας για βαριά, αναφυλακτική αντίδραση. (Περισσότερα άτομα πεθαίνουν από το δηλητήριο των υμενόπτερων παρά από το δηλητήριο των φιδιών)
5. H φαρμακευτική αλλεργία. Tα αντιβιοτικά συνήθως δεν προκαλούν σοβαρές παρενέργειες. Oι πενικιλίνες, όμως, ειδικά αν χορηγηθούν με ένεση, μπορεί να προκαλέσουν εξανθήματα και σπάνια αναφυλακτικό σοκ. Συχνά, αλλεργία προκαλούν τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη.
6. Aλλεργική αντίδραση μπορεί να προκαλέσει οποιαδήποτε τροφή, συνήθως όμως «ενοχοποιούνται» οι ξηροί καρποί, το αυγό, τα θαλασσινά και οι φράουλες.
Συμπτώματα
Τα αλλεργικά συμπτώματα ποικίλουν αλλά μπορεί να περιλαμβάνουν:
-Αναπνευστικά προβλήματα (βήχα, δύσπνοια)
-Δακρύρροια, κάψιμο ή κνησμό στα μάτια
-Επιπεφυκίτιδα (κόκκινα, πρησμένα μάτια)
-Βήχα
-Διάρροια
-Πονοκέφαλο
-Κνίδωση
-Κνησμό ρινός, στόματος, λαιμού, δέρματος ή άλλης περιοχής
-Ρινόρροια
-Δερματικά εξανθήματα
-Στομαχικές κράμπες
-Έμετο
-Συριγμό
Το σημείο του σώματος που έρχεται σε επαφή με το αλλεργιογόνο παίζει σημαντικό ρόλο στα συμπτώματα που αναπτύσσονται.
Για παράδειγμα:
Τα αλλεργιογόνα που προσλαμβάνονται με την αναπνοή συχνά προκαλούν συμφόρηση, κνησμό ρινός και λαιμού, παραγωγή βλέννας, βήχα ή συριγμό
Τα αλλεργιογόνα που αγγίζουν τα μάτια μπορεί να προκαλέσουν κνησμό, δακρύρροια, κόκκινα, πρησμένα μάτια.
Η κατανάλωση τροφής στην οποία είστε αλλεργικός μπορεί να προκαλέσει ναυτία, έμετο, κοιλιακό άλγος, κράμπες, διάρροια ή μια σοβαρή, απειλητική για τη ζωή αντίδραση
Τα αλλεργιογόνα που αγγίζουν το δέρμα μπορεί να προκαλέσουν δερματικό εξάνθημα, κνίδωση, κνησμό, φλύκταινες ή ακόμα και απολέπιση του δέρματος
Η φαρμακευτικές αλλεργίες ενέχουν ολόκληρο το σώμα και μπορούν να οδηγήσουν σε ποικιλία συμπτωμάτων
Εξετάσεις και Δοκιμασίες
Ο γιατρός σας θα εκτελέσει μια κλινική εξέταση και θα σας κάνει ερωτήσεις για το πότε εμφανίζονται οι αλλεργίες.
Μπορεί να απαιτούνται αλλεργικές δοκιμασίες για να προσδιοριστεί εάν τα συμπτώματα οφείλονται πράγματι σε αλλεργία ή προκαλούνται από άλλα προβλήματα..
Η δερματική δοκιμασία είναι η πιο κοινή μέθοδος εξέτασης για αλλεργίες. Ένας τύπος δερματικής δοκιμασίας είναι η δοκιμασία νυγμού (prick test). Ενέχει την τοποθέτηση μιας μικρής ποσότητας του ύποπτου αλλεργιογόνου στο δέρμα, και στη συνέχεια ένα ελαφρύ τρύπημα της περιοχής ώστε η ουσία να περάσει κάτω από το δέρμα. Το δέρμα επιθεωρείται προσεκτικά για σημεία αντίδρασης, που περιλαμβάνουν οίδημα και ερυθρότητα. Η δερματική δοκιμασία μπορεί να αποτελεί επιλογή για κάποια μικρά παιδιά και βρέφη.
Άλλοι τύποι δερματικών δοκιμασιών περιλαμβάνουν τις επιδερμικές δοκιμασίες (patch testing) και τις ενδοδερμικές δοκιμασίες (intradermal testing).
Με αιματολογικές εξετάσεις μπορούν να μετρηθούν τα επίπεδα συγκεκριμένων ουσιών που σχετίζονται με τις αλλεργίες, ιδιαίτερα την ανοσοσφαιρίνη Ε (IgE).
Μια γενική αίματος, ιδιαίτερα ο αριθμός των ηωσινόφιλων, μπορεί επίσης να βοηθήσει στην αποκάλυψη αλλεργιών.
Ο γιατρός μπορεί επίσης να ελέγξει την αντίδρασή σας σε φυσικούς εκλυτικούς παράγοντες, όπως η εφαρμογή θερμότητας, κρύου ή άλλης διέγερσης στο σώμα σας και να σας παρακολουθήσει για μια αλλεργική απόκριση.
Τέλος, να αναφέρουμε ότι οι περισσότερες αλλεργίες δεν είναι επικίνδυνες. Eίναι όμως ενοχλητικές, και επηρρεάζουν αρνητικά την ποιότητα ζωής των πασχόντων. Mερικές ωστόσο μπορεί, προκαλώντας σοκ, να αποβούν μοιραίες.
Οι αλλεργίες δεν ιώνται επειδή η προδιάθεση για αλλεργικές αντιδράσεις στους πάσχοντες παραμένει διά βίου.
Aντιμετωπίζονται όμως με φάρμακα. Με την κατάλληλη θεραπευτική αγωγή, μπορούν να ελεγχθούν πλήρως τα συμπτώματα ώστε ο αλλεργικός να ζει μια καθ’ όλα φυσιολογική ζωή.
Σημαντική είναι η πρόληψη. Oι αλλεργικοί οφείλουν να αποφεύγουν τα αλλεργιογόνα, δηλαδή τις ουσίες που προκαλούν αλλεργική αντίδραση.
Πηγές
http://www.allergy.org.gr • http://www.aaaai.org • http://www.eaaci.net •http://www.world.allergy.org
Παγκόσμιος Άτλας Αλλεργίας, Published by the European Academy of Allergy and Clinical Immunology, Ελληνική έκδοση της Ελληνικής Ακαδημίας Αλλεργιολογίας και Κλινικής Ανοσολογίας
http://www.vita.gr/…/ayta-einai-ta-pio-koina-allergiogona-…/
http://www.iatronet.gr/symptom-checker/allergies.html
