Ο όρος Σιδηροπενική Αναιμία αναφέρεται στην ερυθροποίηση υπό συνθήκες απόλυτης έλλειψης σιδήρου, γεγονός που προϋποθέτει την εξάντληση των αποθηκών του σιδήρου στον οργανισμό.
Οι πρώτες περιγραφές της Σιδηροπενικής Αναιμίας αναφέρονται από το 1500 π.Χ. και αφορούσαν ασθενείς που εμφάνιζαν ωχρότητα, οίδημα και δύσπνοια.
Κατά τον 16-19 αιώνα π.Χ. χρησιμοποιήθηκε ο όρος χλώρωση για να περιγράψει μια διαταρραχή, συχνή στις νεαρές εφήβους, που δεν προσλάμβαναν επαρκή σίδηρο με την τροφή, ενώ παράλληλα είχαν υψηλές ανάγκες σε σίδηρο λόγω απώλειας αίματος με την έμμηνο ρύση.
Ο William Shakespeare ανέφερε πολλές φορές τον όρο « χλώρωση» στα έργα του, ενώ στο έργο του «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» περιγράφει την ωχρώτητα της πρωταγωνίστριάς του σαν «Green-sickness»
Το 1920 επιβεβαιώθηκε ο όρος «υπόχρωμη αναιμία», και το 1932 οι Health, Strauss και Heath, επιβεβαιώνουν την Σιδηροπενική Αναιμία ως την κυριότερη αιτία της υπόχρωμης αναιμίας.
Η σιδηροπενία με ή χωρίς αναιμία, αποτελεί ένα σημαντικό πρόβλημα δημόσιας υγείας .
Σύμφωνα με δεδομένα της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας, η Σιδηροπενία συνιστά τη συχνότερη εκδήλωση κακής θρέψης στον κόσμο και αφορά 2 δισεκατομμύρια άτομα παγκοσμίως, που αντιστοιχούν σε 25% του συνολικού πληθυσμού.
Επιπλέον, η Σιδηροπενική Αναιμία αποτελεί τη συχνότερη μορφή αναιμίας στον κόσμο και αφορά το 50% όλων των περιπτώσεων αναιμίας.
Σύμφωνα με δεδομένα του προγράμματος NHANES (1999– 2000)23 και του κέντρου ελέγχου και πρόληψης νοσημάτων (CDC) των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, η επί- πτωση της Σιδηροπενίας με ή χωρίς αναιμία αντιστοιχεί σε: 7% μεταξύ νηπίων 1-2 ετών, 9-16% μεταξύ εφήβων και ενηλίκων γυναικών 12-49 ετών και 3% μεταξύ ενηλίκων ανδρών 70 ετών και άνω.
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ ΣΙΔΗΡΟΠΕΝΙΚΗΣ ΑΝΑΙΜΙΑΣ
1. Σε φυσιολογικές καταστάσεις με αυξημένες ανάγκες σε σίδηρο
α) κατά την περίοδο της ανάπτυξης
β) μετά την έναρξη της εμμήνου ρύσεως στις γυναίκες
γ) κατά την κύηση
δ) κατά την περίοδο του θηλασμού στις παραπάνω καταστάσεις. Ο οργ νισμός εξαντλεί τον αποθηκευμένο σίδηρο και οδηγείται σε σιδηροπενική ερυθροποίηση
2. Σε παθολογικές καταστάσεις είτε λό γω περιορισμένης πρόσληψης ή απορρόφησης του σιδήρου είτε λόγω αυξημένων αναγκών σαν αποτέλεσμα απώλειας αίματος.
α)Κακή θρέψη στα παιδιά
β)Δυσαπορρόφηση, κοιλιοκάκη, Νόσος του Crohn, Ολική γαστρεκτομή Χειρουργική παράκαμψη στομάχου
γ) Παθολογική λειτουργία τρανσφερρίνης, Συγγενής ατρανσφερριναιμία, Αυτοαντισώματα έναντι του υποδοχέα της τρανσφερρίνης, Πολυμορφισμοί τρανσφερρίνης
3. Αυξημένες ανάγκες σε σίδηρο λόγω απώλειας αίματος.
3.1 Απώλεια αίματος
- Αιμορραγία από τον γαστρεντερικό σωλήνα
- Κακοήθη νεοπλάσματα
- Αμοιβάδωση Ασκαρίδες
- Δολιχόκολο Πεπτικό έλκος
- Πολύποδες
- Κιρσοί οισοφάγου
- Λειομύωμα
- Διαφραγματοκήλη
- Υπεργαστριναιμία
- Ελκώδης κολίτιδα
- Αλλεργία στο γάλα
- Αιμορροΐδες
- Σχιστοσωμίαση
- Αγγειοδυσπλασίες
- Τριχίνωση
- Λοίμωξη από H. pylori
- Αιμαγγείωμα
β)Απώλεια αίματος από το γεννητικό σύστημα στις γυναίκες
- Πολυμηνόρροια
- Ινομυώματα
- Κακοήθη νεοπλάσματα
γ)Αιμορραγία από το αναπνευστικό
- Κακοήθη νεοπλάσματα
- Τηλαγγειεκτασίες
- Επίσταξη
- Σύνδρομο Goodpasture Ιδιοπαθής πνευμονική αιμοσιδήρωση
δ)Λοιμώξεις Αιμορραγία από τα χοληφόρα Κακοήθη νεοπλάσματα
- Χολολιθίαση
- Ενδοηπατική αιμορραγία
ε)Τραύμα Αιμορραγία από το ουροποιητικό σύστημα
- Κακοήθη νεοπλάσματα
- Τραύμα
- Ουρολιθίαση
- Φλεγμονώδη νοσήματα,
- Σπειραματονεφρίτιδα
ζ)Εθελοντική Αιμοδοσία
η) Προκλητή αιμορραγία(ψυχογενή αίτια)
θ)Ενδαγγειακή αιμόλυση
- Παροξυντική νυκτερινή αιμοσφαιρινουρία
- Μηχανική λύση ερυθρών (όπως σε μηχανική καρ- διακή βαλβίδα)
- Αθλητές υψηλών επιδόσεων Άλλες αιμολυτικές διαταραχές
3.2 Χρόνια νεφρική ανεπάρκεια και αιμοκάθαρση
3.3 Διαταραχές αιμόστασης
Συμπτώματα σιδηροπενικής αναιμίας
Όταν το σώμα δεν έχει αρκετό οξυγόνο, εμφανίζονται τα συμπτώματα της αναιμίας: εύκολη κόπωση, δύσπνοια, ταχυκαρδία και αίσθημα παλμών, πονοκέφαλος (ιδιαίτερα στο μέτωπο), εμβοές στα αυτιά, ανορεξία και εντερικές διαταραχές, ωχρό δέρμα (κιτρινίζει) και ζαλάδα που μπορεί να φτάσει στην λιποθυμία.
Άλλα συμπτώματα είναι ξηρότητα στο στόμα και στο λαιμό, πληγές στη γλώσσα, τριχόπτωση και νύχια που σπάνε εύκολα.
Bασικός παράγοντας που καθορίζει τα συμπτώματα της σιδηροπενικής αναιμίας είναι ο βαθμός έλλειψης σιδήρου. Αν έχετε ήπια ανεπάρκεια σιδήρου μπορεί να μην έχετε κανένα σύμπτωμα. Αν όμως έχετε σοβαρή ανεπάρκεια σιδήρου θα έχετε σοβαρά συμπτώματα και κυρίως κόπωση.
Η σιδηροπενική αναιμια μπορεί επίσης να εμφανίσει το σύνδρομο των ανήσυχων ποδιών.
Εκτός από τα παραπάνω συμπτώματα, αν δεν έχετε επαρκή επίπεδα σιδήρου στο αίμα σας, η καρδιά σας πρέπει να εργάζεται σκληρότερα για να μεταφέρει οξυγόνο στα όργανα του σώματος σας.
Η σιδηροπενική αναιμία, μπορεί να οδηγήσει σε καρδιακά προβλήματα, όπως είναι ταχυπαλμία, θωρακικό άλγος και καρδιακή ανεπάρκεια και εγκεφαλικό.
Σε μια έγκυο γυναίκα, οι συνέπειες της σιδηροπενικής αναιμίας μπορεί να οδηγήσουν σε πρόωρο τοκετό ή σε γέννηση λιποβαρούς μωρού.
ΔΙΑΓΝΩΣΗ
Η διάγνωση της σιδηροπενικής αναιμίας στηρίζεται στη λήψη του ιστορικού, στην κλινική εξέταση και στην εργαστηριακή διερεύνηση.
Η λήψη του ιστορικού πρέπει να περιλαμβάνει πληροφορίες που να αφορούν συμπτώματα από το πεπτικό σύστημα όπως: απώλεια αίματος ή κοιλιακό άλγος, αλλαγή στις κενώσεις, απώλεια βάρους ή δυσφαγία. Οικογενειακό ιστορικό κακοήθειας πεπτικού ή κληρονομικής αιμορ- ραγικής διαταραχής (π.χ. κληρονομική τελαγγειεκτασία) έχουν ιδιαίτερη σημασία. Η συχνότητα αιμοδοσίας στα πλαίσια εθελοντικής αιμοδοσίας πρέπει να καταγράφεται. Στην κλινική εξέταση μπορεί να διαπιστωθούν ωχρότητα, γωνιακή χειλίτιδα, γλωσσίτιδα και σπανιότερα δυσφαγία, κοιλωνυχία. Η γυναικολογική εξέταση και η δακτυλική εξέταση από το ορθό πρέπει να συμπεριληφθούν στην κλινική εξέταση ασθενούς με σιδηροπενία
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ
Η σιδηροπενική αναιμία κλασικά εγκαθίσταται σε τρία διαδοχικά στάδια.
1) Εξάντληση των αποθηκών του σιδήρου: αποτελεί το πρωϊμότερο στάδιο και αναγνωρίζεται από τα χαμηλά επίπεδα της φερριτίνης του ορού. Επίπεδα φερριτίνης χαμηλότερα των 12μg/l θεωρούνται διαγνωστικά της εξάντλησης των αποθηκών του σιδήρου. Στο στάδιο αυτό η αιμοσφαιρίνη και οι δείκτες των ερυθρών παραμένουν φυσιολογικά. Ενδεχομένως τα χαμηλά επί- πεδα εψιδίνης να αποτελούν ένα σημαντικό δείκτη του πρώϊμου αυτού σταδίου.
2) Σιδηροπενία χωρίς αναιμία: στο στάδιο αυτό η αιμοσφαιρίνη παραμένει φυσιολογική αλλά αρχίζουν να εμφανίζονται διαταραχές σε άλλες παραμέτρους όπως ελαττωμένος κορεσμός τρανσφερρίνης, αυξημένα επίπεδα υποδοχέων τρανσφερρίνης, αυξημένη ψευδαργυρούχος πρωτοπορφυρίνη ερυθρών, αυξημένα υπόχρωμα ερυθροκύτταρα και χαμηλή περιεκτικότητα σε αιμοσφαιρίνη των δικτυοερυθροκυττάρων.
3) Σιδηροπενική αναιμία: τα κλασικά βιοχημικά ευρήματα της σιδηροπενίας συνοδεύονται και από τις αιματολογικές διαταραχές της σιδηροπενικής ερυθροποίησης, όπως αναι- μία, ελαττωμένο μέσο όγκο ερυθρών, ελαττωμένη μέση ποσότητα αιμοσφαιρίνης κατά ερυθρό, αυξημένο δείκτη κατανομής ερυθρών.
Ενδεικτικές εργαστηριακές εξετάσεις για την Σιδηροπενική αναιμία:
- Γενική αίματος
- Σίδηρος ορού
- Φερριτίνη ορού
- Σιδηροδεσμευτική ικανότητα
Αντιμετώπιση
Αν έχετε έλλειψη σιδήρου σε σημείο που να εμφανίσετε αναιμία, η κατανάλωση τροφών με πολύ σίδηρο είναι ευεργετική, αλλά δεν είναι αρκετή, για να αντιμετωπιστεί η νόσος σας.
Η ανεπάρκεια σιδήρου δεν μπορεί να θεραπευτεί σε μία νύχτα.
Ο γιατρός θα κρίνει αν θα υποστηρίξει τη θεραπεία σας διατροφικά, φαρμακευτικά ή χειρουργικά ανάλογα με την αίτία της απώλειας αίματος.
Το κλειδί για την πρόληψη της σιδηροπενικής αναιμίας που δεν είναι αποτέλεσμα υποκείμενης νόσου είναι η σωστή διατροφή με τροφές πλούσιες σε σίδηρο, όπως κρέας, ψάρια, πουλερικά, αυγά, όσπρια (μπιζέλια και φασόλια), πατάτες και ρύζι.
Σε πολλά προϊόντα σίτου προστίθεται σίδηρος, όταν παρασκευάζονται, αλλά ο σίδηρος δεν είναι σε μορφή που μπορεί να χρησιμοποιήσει εύκολα το σώμα σας. Ο σίδηρος που περιέχεται σε πολλά λαχανικά δεν απορροφάται καλά.
Η κατανάλωση πολλών τροφών που περιέχουν σίδηρο είναι ιδιαίτερα σημαντική για τα άτομα που έχουν μεγάλες ανάγκες σιδήρου, όπως τα παιδιά και οι γυναίκες που είναι έγκυες ή έχουν περίοδο.
Είναι επίσης ζωτική για άτομα των οποίων οι δίαιτες δεν περιέχουν άφθονο σίδηρο, όπως οι αυστηρά χορτοφάγοι, οι άνθρωποι που κάνουν δίαιτα απώλειας βάρους και τα βρέφη.
Επαναληπτικά και με έμφαση τονίζουμε…
Η Σιδηροπενία είναι πρόβλημα δημόσιας υγείας…
Ενημερωνόμαστε… Φροντίζουμε…Το ψάχνουμε….Εξεταζόμαστε…
Πηγες
Αιματολογικό Τμήμα
Διαγνωστικών Εργαστηρίων Meganalysis
