Η Τοξοπλάσμωση είναι μια συστηματική ασθένεια που την προκαλεί το πρωτόζωο Τοξόπλασμα, ιδιαίτερα το είδος Toxoplasma gondii, μεταδιδόμενο στον άνθρωπο από τα κατοικίδια.
Το τοξόπλασμα είναι ένα ενδοκυττάριο Παράσιτο που αποικίζει σχεδόν όλους τους ιστούς, αλλά ιδιαίτερη προτίμηση δείχνει στο μυϊκό ιστό, στο εντερικό επιθήλιο και στο νευρικό ιστό.
Εμφανίζει τρεις μολυσματικές μορφές και ο τελικός ξενιστής του είναι η γάτα. Μέσω των μολυσμένων τροφίμων και του μολυσμένου περιβάλλοντος μπορεί να προσβάλλει τον άνθρωπο και άλλα ζώα.
Η γάτα μολύνεται με τη βρώση μολυσμένου κρέατος ή μολυσμένων τρωκτικών, πτηνών. Ο άνθρωπος μολύνεται με την κατάποση ωοκύστεων του παρασίτου από το περιβάλλον ή με τη βρώση ατελώς ψημένου χοιρινού, βόειου κρέατος που περιέχει τοξοπλασμικές κύστεις.
Η περίοδος επώασης του παρασίτου είναι 5-23 ημέρες μετά την κατάποση της ώριμης ωοκύστης ή μετά την κατάποση της τοξοπλασμικής κύστης.
Επίκτητη Τοξοπλάσμωση
Η επίκτητη Τοξοπλάσμωση διακρίνεται σε Οξεία, Χρόνια και Ασυμπτωματική. Η οξεία θυμίζει ιογενή λοίμωξη και εμφανίζει: διόγκωση λεμφαδένων, πυρετό, πόνο στις αρθρώσεις και τους μυς. Όταν η νόσος καθίσταται χρόνια, μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα στο νευρικό σύστημα και τους οφθαλμούς.
Συγγενής Τοξοπλάσμωση στην εγκυμοσύνη
Εάν μια γυναίκα μολυνθεί από το τοξόπλασμα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης της, πολλές φορές οδηγείται σε μόλυνση και το έμβρυο. Η προσβολή του εμβρύου μπορεί να είναι μοιραία (αυτόματη αποβολή, ενδομήτριος θάνατος, γέννηση βρέφους με σοβαρές ανωμαλίες στο νευρικό σύστημα και τα σπλάγχνα του).
Η συχνότητα προσβολής του εμβρύου σχετίζεται με το στάδιο της κύησης κατά τη νόσηση της μητέρας. Ο κίνδυνος αυξάνεται με την πρόοδο της κύησης (15% για το πρώτο, 30% για το δεύτερο και 60% για το τρίτο τρίμηνο). Εντούτοις, η βαρύτητα της λοίμωξης του εμβρύου είναι αντιστρόφως ανάλογη με το χρόνο προσβολής. Επειδή η οξεία λοίμωξη από τοξόπλασμα είναι στο 90% των περιπτώσεων υποκλινική πρέπει να γίνεται έλεγχος στην έγκυο. Εάν οι γυναίκα είναι έγκυος και καταπιεί άπλυτα λαχανικά το βρέφος της βρίσκεται σε κίνδυνο.
Λοίμωξη Τοξοπλάσματος σε ανοσοκατεσταλμένους
Η τοξοπλάσμωση αποκτά ιδιαίτερη σημασία εάν μολύνει ανοσοκατεσταλμένα άτομα. Σε ασθενείς, π.χ. με AIDS, η ασθένεια εμφανίζεται ως διάχυτη νόσος, με βαριά κλινική εικόνα που συνήθως αφορά το νευρικό σύστημα και συχνά καταλήγει σε θάνατο. Τέτοια άτομα βρίσκονται σε υψηλό κίνδυνο νόσησης από επανενεργοποίηση της λοίμωξης.
Διάγνωση
Για τη διάγνωση λαμβάνονται βιολογικά υγρά και βιοψία ιστών, όπου ανιχνεύεται το μικρόβιο. Σήμερα, είναι διαδεδομένη και η ανίχνευση ειδικών αντισωμάτων με ορολογικές μεθόδους.
Τι εξετάζουμε:
IgG αντισώματα – θετικά σε παλαιά λοίμωξη
IgM αντισώματα – θετικά σε πρόσφατη λοίμωξη
Avidity test – ειδικό τεστ το οποίο προσδιορίζει με μεγάλη ακρίβεια το χρόνο λοίμωξης
Τι σημαίνει ένα αρνητικό τεστ:
Ένα αρνητικό τεστ σημαίνει ότι η ασθενής δεν είχε ποτέ στη ζωή της λοίμωξη από τοξόπλασμα και ως εκ τούτου δεν έχει ανοσία και θα πρέπει να πάρει τις απαραίτητες προφυλάξεις πριν τη σύλληψη και κατά τη διάρκεια της κύησης.
Τι σημαίνει ένα θετικό τεστ:
Σημαίνει ότι η ασθενής κάποια στιγμή στη ζωή της είχε λοίμωξη από τοξόπλασμα και ως εκ τούτου έχει ανοσία στο παράσιτο.
Περίπου μια στις τρεις έγκυες γυναίκες ανιχνεύονται θετικές.
Δεδομένου ότι τα τεστ αυτά είναι εξαιρετικά ευαίσθητα, ένα μικρό ποσοστό θα βρεθεί ψευδώς θετικό.
Σε κάθε περίπτωση θετικού τεστ στην κύηση, δηλαδή θετικά IgM αντισώματα,
Θα πρέπει να γίνει περαιτέρω έλεγχος με την δοκιμασία avidity, μια πιο ειδικευμένη εξέταση αίματος η οποία θα προσδιορίσει το κατά πόσον πρόκειται πραγματικά για πρόσφατη λοίμωξη.
Σε ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς ανιχνεύονται αντιγόνα και γενετικό υλικό του παρασίτου.
Γενικά μέτρα πρόληψης είναι:
-αποφυγή κατανάλωσης ατελώς μαγειρεμένων κρεάτων
-σωστή διατροφή για τις οικόσιτες γάτες (μη βρώση ωμού κρέατος) και προσεκτική απομάκρυνση των κοπράνων τους
-επιμελές πλύσιμο των χεριών
-προφύλαξη των μικρών παιδιών από επαφή με άμμο πιθανώς μιασμένης με κύστεις τοξοπλάσματος.
Πηγές
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK7752/
Αντωνιάδης Α, Καρτάλη Σ. και συν., “Ιατρική Μικροβιολογία“, Ιατρικές Εκδόσεις Π.Χ. Πασχαλίδης, 3η έκδοση, (c) 2005, ISBN 960-399-333-6
Davidson’s “Παθολογία”, ιατρικές εκδόσεις Π.Χ.Πασχαλίδης, 19η έκδοση, 2005.
Pignanelli S. Laboratory diagnosis of Toxoplasma gondii infection with direct and indirect diagnostic techniques. Indian J Pathol Microbiol. 2011 Oct-Dec;54(4):786-9.
Toxoplasmosis – Recent advances, Open access book published in September 2012
