Τα Aντιπυρηνικά Aντισώματα (ANAs) αποτελούν μια ετερογενή ομάδα αυτοαντισωμάτων που στρέφονται κατά διαφόρων αντιγονικών συστατικών του πυρήνα όπως του DNA, ιστονικών και μη πρωτεϊνών.
Η δοκιμασία ΑΝΑ μετρά το ποσοστό των αυτοαντισωμάτων, τα οποία επιτίθενται στον ανθρώπινο ιστό σαν να ήταν ξένο υλικό. Παρουσιάζονται σε υψηλότερο από το φυσιολογικό ποσοστό σε αυτοάνοσες ασθένειες.
Τύποι Αντιπυρηνικών Αντισωμάτων
-Αντι – DNA αντισώματα
Διακρίνονται σε αντι – ss DNA (έναντι απλής έλικας DNA) και αντι – ds DNA (έναντι διπλής έλικας DNA). Τα αντι – ds DNA αντισώματα θεωρούνται ότι παίζουν ενεργό ρόλο στην παθογένεια του συστηματικού ερυθηματώδους λύκου. Αντίθετα τα αντι- ss DNA δεν θεωρούν τα ειδικά για κάποια νόσο αφού αυξάνονται εξίσου σε ρευματικές και μη ρευματικές παθήσεις.
–Αντισώματα προς τις ιστόνες
Υπάρχουν πέντε τάξεις ιστονών Η1, Η2Α, Η2Β, Η3 και Η4 και βρίσκονται κυρίως στο φαρμακευτικό λύκο σε ποσοστό 95-100%.
–Αντισώματα έναντι του αντιγόνου Sm
Αποτελεί δείκτη του συστηματικού ερυθηματώδους λύκου (ανιχνεύεται στο 20-30% των περιπτώσεων).
-Αντισώματα έναντι των μη ιστονικών πυρηνικών πρωτεϊνών nRNP
Αναπτύσσονται σε πολλά νοσήματα όπως ΣΕΛ, σκληρόδερμα, και σύνδρομο Sjögren. Τα αντισώματα nRNP σχετίζονται με ηπιότερο συστηματικό ερυθηματώδη λύκο.
-Αντισώματα έναντι των SSA/Ro ή SSA και SSB/La ή SSB
Τα SSA/Ro και SSB/La αναπτύσσονται μαζί και συσχετίζονται με πολλές νόσους του συνδετικού ιστού όπως ο ΣΕΛ και το σύνδρομο Sjögren.
-Αντισώματα έναντι του Scl-70
Η Scl-70 είναι μια βασική μη –ιστονική πυρηνική πρωτεΐνη. Αντισώματα έναντι αυτού αναπτύσσονται στο διάχυτο σκληρόδερμα και στη νόσο Raynaud.
-Αντισώματα έναντι του κεντρομεριδίου – ACA
Τα αντικεντρομεριδιακά αντισώματα ACA είναι αντισώματα έναντι των πρωτεϊνών του κινητοχώρου των κυττάρων. Τα αντιγόνα με τα οποία συνδέονται είναι τρία πολυπεπτίδια τα CENP-A, CENP-B και CENP-C. Τα ACA χρησιμοποιούνται στη διάγνωση του συνδρόμου CREST, μιας μορφής σκληροδέρματος.
-Αντισώματα κατά του αντιγόνου Jo-1, εμφανίζονται στην νόσο της πολυμυοσίτιδας (30%).
Διάγνωση
Ο προσδιορισμός των αυτοαντισωμάτων γίνεται με την λήψη αίματος με τις παρακάτω μεθόδους:
–Με τη χρήση έμμεσου ανοσοφθορισμού (IFA) (ημιποσοτικός προσδιορισμός)
–Με ELISA (ποιοτικός προσδιορισμός)
–Με τη χρήση απλής ακτινωτής ανοσοδιάχυσης – RID (Radial ImmunoDiffution) – Μέθοδος Manhcini
–Με διπλή ανοσοδιάχυση – GDD (Gradial ImmunoDiffution) – Μέθοδος Ouchterlony
–Με τη χρήση της ραδιοανοσοδοκιμασίας – τεχνική RIA (RadioImmunoAssay)
Η παρουσία των ΑΝΑ στο αίμα μπορεί να οφείλεται σε:
- Χρόνια νόσο του ήπατος
- Μικτή νόσο του κολλαγόνου (95%)
- Συστηματικό ερυθηματώδη λύκο – ΣΕΛ (95%)
- Προκαλούμενη από φάρμακα ερυθηματώδη λύκο (100%)
- Μυοσίτιδα (φλεγμονώδης νόσος των μυών) (30%)
- Ρευματοειδής αρθρίτιδα (40-50%)
- Σύνδρομο Sjogren (70%)
- Σύνδρομο CREST (Calcinosis, Raynaud’s phenomena, Esophageal dysmobility, Sclerodaktyly, Telangiectasias) (60–90%)
Αυξημένα επίπεδα ΑΝΑ μπορεί να παρατηθούν σε:
- Συστηματική σκλήρυνση (σκληροδερμία) (70-90%)
- Ασθένειες θυροειδούς (π.χ. Hashimoto’s)
- Ιδιοπαθή θρομβοπενική πορφύρα
- Αυτοάνοση αιμολυτική αναιμία
- Σακχαρώδης διαβήτης τύπου Ι
Πηγές
Granito A, Muratori P, Quarneti C, Pappas G, Cicola R, Muratori L (January 2012). “Antinuclear antibodies as ancillary markers in primary biliary cirrhosis”. Expert Review of Molecular Diagnostics
Ανοσολογία, Αυτοάνοσα Ρευματικά Νοσήματα, Χαράλαμπος Μ. Μουτσόπουλος, ΕΚΔΟΣΕΙΣ: Ιατρικές εκδόσεις Λίτσας, 1990